|
Kara Delik,
Türler
|
BTZ
kara delik
Schwarzschild
metrik
Döner
kara delik
Yüklü
kara delik
Sanal
kara delik
Kugelblitz
(astrofizik)
Süpermasif
kara delik
Primordial
kara delik
Rogue
kara delik
Malament-Hogarth
uzay-zaman
|
|
Kara Delik,
Boyutlar
|
Mikro
kara delik (Ekstremal
kara delik, Elektron
kara delik)
Stellar
kara delik (Mikrokuasar)
Orta-kütleli
kara delik
Süpermasif
kara delik, (Aktif
galaktik çekirdek, Kuasar, Büyük
kuasar group, Blazar, OVV
Kuasar, Radyo-sessiz
nötron yıldız, Radyo-yüksek
pulsar)
|
|
Kara Delik,
Oluşumları
|
Stellar evrim
Gravitasyonal
çöküş
Nötron yıldızı
Tolman–Oppenheimer–Volkoff
limiti
Beyaz
cüce
Süpernova (Mikronova,
Hipernova)
Gama
ışını patlaması
İkili
kara delik
Kuark
yıldız
X-ray
ikili yıldız
|
|
Kara Delik,
Özellikleri
|
Gravitasyonal
tekillik (Halka
tekilliği, Penrose–Hawking
tekillik teoremleri)
Olay
ufku
Foton
küresi
En-içteki
kararlı dairesel yörünge
Ergosfer
(Penrose
prosesi, Blandford–Znajek
prosesi)
Yığılma
diski
Hawking
radyasyonu
Gravitasyonal
mercek (Gravitasyonal
mikromercekleme)
Bondi
yığılması
M-sigma
ilişkisi
Kuasi-periyodik
salınım
Kara
Delik Termodinamiği
Bekenstein
sınırı
Bousso
holografik sınır (Immirzi
parametresi)
Schwarzschild
yarıçapı
Spagettifikasyon
|
|
Kara Delik,
Sorunlar
|
Kara
delik tamamlayıcılığı
Kara
delik informasyon paradoksu
Kozmik
sansür hipotezi
Einstein–Podolsky–Rosen paradoksu
Son
parsek problemi
Güvenlik
duvarı (fizik)
Holografik
ilke
Saç-Yok
teoremi
|
|
Kara Delik,
Metrikler
|
Schwarzschild
metrik
Schwarzschild
çözümünün türetilmesi
Kerr metrik
Reissner–Nordström
metrik
Kerr–Newman
metrik
Hayward metrik
|
|
Kara Delik,
Alternatifler
|
Tekil-olmayan
kara delik modelleri
Kara yıldız (yarıklasik gravite)
Karanlık
yıldız (Newtonian mekanik)
Karanlık
enerji yıldızı
Gravastar
Magnetosferik
ebediyen çöken obje
Planck
yıldız
Q
yıldız
Fuzzball
(sicim teorisi)
|
|
Kara Delik,
Analoglar
|
Optik
kara delik
Sonik
kara delik
|
|
Kara Delik,
Listeler
|
Kara delikler
En masif kara
delikler
En yakın kara
delikler
Kuasarlar
Mikrokuasarlar
|
|
Kara Delik,
İlişkili Konular
|
Kara deliklerin
ana hatları
Kara delik initiative
Kara delik
yıldızgemisi
Büyük patlama
Büyük sıçrama
Kompakt yıldızlar
Egzotik yıldız (Kuark yıldız, Preon yıldız)
Gravitasyonal
dalgalar
Gama-ışını patlama öncülleri
Gravitasyonal potansiyel
Hiperkompakt
stellar sistem
Membran paradigma
Çıplak tekillik
Kuasi-yıldız
Rossi X-ışını zamanlama gezgini
Süperluminal hareket
Kara delik
fiziği zaman çizelgesi
Beyaz delik
Solucan deliği
Gelgit bozulması
olayı
Gezegen dokuz
|
|
Kara Delik,
Dikkate Değerler
|
Cygnus X-1
XTE J1650-500
XTE J1118+480
A0620-00
SDSS J150243.09+111557.3
Sagittarius A*
Centaurus A
|
PKS 1302-102
OJ 287
SDSS J0849+1114
TON 618
MS 0735.6+7421
NeVe 1
Hercules A
|
3C 273
Q0906+6930
Markarian 501
ULAS J1342+0928
PSO
J030947.49+271757.31
P172+18
|
Bir kara delik, gravitenin o kadar güçlü olduğu bir uzay-zaman
bölgesidir ki, hiçbir şey - hiçbir partikül ve hatta ışık gibi elektromagnetik
radyasyon bile - ondan kaçamaz. Genel görelilik teorisi, yeterince kompakt bir
kütlenin, bir kara delik oluşturmak için uzay-zamanı deforme edebileceğini
öngörür. Kaçışın olmadığı sınıra olay ufku denir. Olay ufkunun, üzerinden geçen
bir cismin kaderi ve koşulları üzerinde büyük bir etkisi olmasına rağmen, genel
göreliliğe göre yerel olarak tespit edilebilir özellikleri yoktur.
Bir kara delik, ışığı yansıtmadığı için birçok yönden ideal bir kara
cisim gibi davranır. Üstelik, eğrilmiş uzay-zamandaki kuantum alan teorisi,
olay ufuklarının, kütlesiyle ters orantılı bir sıcaklıktaki siyah bir cisimle
aynı spektrumla Hawking radyasyonu yaydığını tahmin eder. Bu sıcaklık, stellar
kara delikler için milyarda kelvin düzeyindedir ve doğrudan gözlemlemeyi
imkansız hale getirir.
·
Gravitasyonal alanları ışığın kaçamayacağı kadar
kuvvetli olan objeler ilk olarak 18. yüzyılda John Michell ve Pierre-Simon
Laplace tarafından ele alındı.
·
1916'da Karl Schwarzschild, bir kara deliği
karakterize edecek ilk modern genel görelilik çözümünü buldu.
·
1958'de David Finkelstein, ilk olarak "kara
delik" yorumunu, hiçbir şeyin kaçamayacağı bir uzay bölgesi olarak
yayınladı.
·
1967'de Jocelyn Bell Burnell tarafından nötron
yıldızlarının keşfi, olası bir astrofiziksel gerçeklik olarak gravitasyonal çöküşlü
kompakt objelere olan ilgiyi artırdı.
·
Bilinen ilk kara delik, 1971'de birkaç
araştırmacı tarafından bağımsız olarak tanımlanan Cygnus X-1 idi.
Stellar kütleli kara delikler, yaşam döngülerinin sonunda masif
yıldızlar çöktüğünde oluşur. Bir kara delik oluştuktan sonra çevresinden kütle
çekerek büyüyebilir. Milyonlarca solar kütlesinde (M☉)
süpermasif kara delikler, diğer yıldızları absorplayarak ve diğer kara deliklerle birleşerek oluşabilir. Çoğu galaksinin merkezinde süpermasif kara deliklerin var olduğu
konusunda fikir birliği vardır.
11 Şubat 2016'da LIGO Scientific Collaboration ve Virgo collaboration,
bir kara delik birleşmesinin ilk gözlemini temsil eden gravitasyonal dalgaların
ilk doğrudan tespitini duyurdu.
10 Nisan 2019'da, Messier 87'nin galaktik merkezinde süpermasif kara
deliğin 2017 yılında Event Horizon Teleskopla (EHT) yapılan gözlemlerin ardından
bir kara deliğin ve çevresinin ilk doğrudan görüntüsü yayınlandı.
2021 itibariyle, kara delik olduğu düşünülen en yakın bilinen obje
yaklaşık 1500 ışık-yılı (460 parsek) uzaklıktadır. Samanyolunda şimdiye kadar
sadece birkaç düzine kara delik bulunmuş olsa da, çoğu yalnız olan ve radyasyon
emisyonuna neden olmayan yüz milyonlarca kara delik olduğu düşünülüyor. Bu
nedenle bunlar, sadece gravitasyonal mercekleme ile tespit edilebilirler.
https://en.wikipedia.org/wiki/Black_hole
Kara
Delik (black hole)
11 Haziran 2022
17 Ekim 2022
GERİ
(astrofizik)
