Mikrokuasar (microquasar)

Bir kuasarın daha küçük versiyonu olan bir mikrokuasar, eşlik eden yıldızının birkaç katı kütleye sahip bir stellar kara deliği çevreleyen kompakt bir bölgedir. Refakatçi yıldızdan çekilen madde, kara deliğin etrafında bir yığılma diski oluşturur. Bu yığılma diski, sürtünme nedeniyle o kadar ısınabilir ki, X-ışınları yaymaya başlar. Disk ayrıca, güçlü bir radyo dalgası emisyonu üreterek, yakın-ışık hızında atom altı partiküllerin dar akışlarını veya "jetlerini" de yansıtır.

1979'da SS 433, keşfedilen ilk mikrokuasar oldu. 1994 yılında GRS 1915+105 gibi benzer objeler keşfedilene kadar bunun en egzotik vaka olduğu düşünülüyordu.

Mikrokuasarların etkileri, daha küçük boyutlarından dolayı, çoğu normal kuasarlara göre farklı ölçeklendirilir. Kuasarlarda, yığılma diskinin ortalama sıcaklığı birkaç bin derece iken, bir mikrokuasarda ortalama sıcaklık birkaç milyon derecedir. Bir kuasarın yığılma diskinin ortalama büyüklüğü 1 milyar kilometrekare iken, mikrokuasarlarda ortalama büyüklük sadece 1000 km2'dir.

Kuasarlar jetleri, birkaç milyon ışıkyılı uzaklığa yansıtabilirken, mikrokuasarlar sadece birkaç ışıkyılı uzağa yansıtabilir. Bununla birlikte, mikrokuasarların jetleri içindeki ‘düğümler’, bir kuasar jet içindeki düğümlerden bin kat daha hızlı bir şekilde uygun bir hareket (gökyüzü boyunca açısal hareket) sergileyebilir, çünkü gözlemlenen mikrokuasarlar (Samanyolu galaksisi içinde olanlar) yüzlerce megaparsek ile birkaç gigaparsek yerine, kiloparsek mertebesinde tipik mesafelerdedir.


Mikroquasar SS 433’ün artistik görünümü

 

https://en.wikipedia.org/wiki/Microquasar

5 Haziran 2022

 

GERİ (astronomik obje)
GERİ (solar sistem)
GERİ (kara delikler)