Planck Yıldız (Planck star)

Döngü kuantum gravite teorisinde bir Planck yıldızı, çöken bir yıldızın enerji yoğunluğu Planck enerji yoğunluğuna ulaştığında oluşturulan varsayımsal bir astronomik objedir. Bu koşullar altında, gravite ve uzay-zamanın nicelleştirildiği varsayılırsa, Heisenberg'in belirsizlik ilkesinden türetilen itici bir ‘kuvvet’ ortaya çıkar. Planck yıldızının içindeki kütle-enerji birikimi bu sınırın ötesine geçemez, çünkü uzay-zamanının belirsizlik ilkesini ihlal eder.

Bu teorik objenin temel özelliği, itmenin Planck uzunluğundan değil, enerji yoğunluğundan kaynaklanması ve beklenenden çok daha erken etki etmeye başlamasıdır. Bu itici ‘kuvvet', bir tekillik oluşmadan önce ve mesafe olarak Planck skalasından çok önce yıldızın çöküşünü durduracak kadar güçlüdür. Bir Planck yıldızının Planck skalasından önemli ölçüde daha büyük olduğu hesaplandığından, bu, bir kara deliğin içinde yakalanan tüm bilgilerin yıldızda kodlanması için yeterli alan olduğu ve böylece Bilgi kaybını önlediği anlamına gelir.

Böyle bir itmenin bir yıldızın çöküşünü tersine çevirmek için çok hızlı hareket etmesi beklenirken, böyle bir objenin aşırı gravitenin göreceli etkilerinin Planck yıldızı için benzer şekilde aşırı derecede yavaşlama süresi ürettiği ortaya çıkıyor. Yıldız Schwartzschild yarıçapının dışından bakıldığında, bir Planck yıldızından gelen geri tepme yaklaşık on dört milyar yıl sürer, öyle ki ilkel kara delikler bile dışarıdan bir bakış açısıyla geri tepmeye başlıyor. Ayrıca, Hawking radyasyonunun emisyonu, zaman üzerindeki gravitasyonal etkilerin zaman skalasına karşılık gelecek şekilde hesaplanabilir; böylece bir kara delik oluşturan olay ufku, geri tepme ilerledikçe buharlaşır.

Planck yıldızlarının varlığı ilk olarak 2014 yılında kara delik güvenlik duvarı ve kara delik bilgi paradoksuna bir çözüm olarak, Planck yıldızlarının kara deliklerin içinde oluştuğunu teorileştiren Carlo Rovelli ve Francesca Vidotto tarafından önerildi. Geri tepme kara deliklerinden kaynaklanan emisyonların doğrulanması muhtemelen döngü kuantum gravite için kanıt sağlayabilir. Son çalışmalar, Planck yıldızlarının, kara deliklerin içinde kara delikten beyaz deliğe kadar bir döngünün parçası olarak var olabileceğini göstermektedir.

Sicim teorisi altında teorize edilen biraz benzer bir obje, bir kara deliğin içindeki tekilliği benzer şekilde ortadan kaldıran ve kara deliğin olay ufkuna düşen kuantum bilgisini korumanın bir yolunu açıklayan fuzzball'dur.


Carlo Rovelli
(1956 – )

Francesca Vidotto
(1980 – )



(a) Dönen bir kara deliğin yapısı (http://www.worldscientificnews.com/wp-content/uploads/2018/09/WSN-114-2018-106-125-1.pdf), (b) bir Schwarzschild kara deliğinin yapısı (https://futurism.com/what-are-planck-stars-how-do-they-differ-from-black-holes)

 

https://en.wikipedia.org/wiki/Planck_star

30 Mayıs 2021

 

GERİ (yıldız)
GERİ (varsayımsal yıldız)
GERİ (egzotik yıldız)
GERİ (kara delikler)