Blandford-Znajek prosesi, 1977'de Roger Blandford ve Roman Znajek tarafından tanıtılan, bir döner kara delikten enerji ekstraksiyonu (çıkarılması) için bir mekanizmadır.
Bu
mekanizma, dönen süpermasif
kara deliklerin etrafında astrofiziksel jetlerin nasıl oluştuğunun en çok
tercih edilen tanımıdır. Bu, kuasarlara
güç veren veya süpermasif kara delikleri hızla yığan mekanizmalardan biridir.
Genel
olarak, yığılma
diskinin güç çıkışının, ergosferi
yoluyla doğrudan delikten çıkarılan güç çıkışından önemli ölçüde daha büyük
olduğu gösterilmiştir. Bu nedenle, kara deliğin etrafındaki polioidal bir magnetik
alanın varlığı (ya da yokluğu), toplam güç çıkışında belirleyici değildir.
Mekanizmanın bir gama
ışını patlaması için merkezi bir motor olarak çok önemli bir rol oynadığı
da öne sürüldü.
Ergosfer
Blandford-Znajek prosesinde önemli bir rol oynar. Kara delikten enerji ve açısal
momentum çıkarmak için, deliğin etrafındaki elektromagnetik
alan magnetosferik akımlarla değiştirilmelidir. Bunu sağlamanın en tercih
edilen yolu, güçlü bir elektrik ve radyasyon alanında bir e± çift
kaskaddır. Ergosfer, içindeki magnetosferin dönmesine neden olduğundan, giden
açısal momentum akışı, kara delikten enerjinin çıkarılmasıyla sonuçlanır.
Aşağıdak
şekilde, magnetik alan hattının lokal konfigürasyonları ile spesifik açısal
momentum akısının (ˆq) yönleri arasındaki ilişkileri tanımlanmıştır.
(a)
alan hattının birlikte dönen çerçevesinde kara deliğin, magnetik alan hattından
(ω < Ωh) daha hızlı döndüğünü, (b) magnetik alan hattının kara
deliğin birlikte dönen çerçevesindeki kara delikten (ω > Ωh) daha
hızlı döndüğünü gösterir.
Magnetik
alanın yönleri önemsizdir. Kesikli daire ve siyah disk, sırasıyla, dönme ekseni
boyunca üstten bakıldığında bir ışık yüzeyi ve bir kara deliği tasvir eder.
Magnetik alan çizgisi ışık yüzeyinin içinde uzanıyor. (B, birim magnetik akı
başına magnetik gerilimi tanımlar)
https://en.wikipedia.org/wiki/Blandford%E2%80%93Znajek_process
19 Eylül 2022
GERİ (kara delikler)
