Holografik İlke (holographic principle)

Holografik ilke, sicim teorilerinde bir aksiyomdur; bir uzay hacminin tanımının bölgeye göre daha düşük boyutlu bir sınırda kodlanmış olarak düşünülebileceğini belirten kuantum gravitenin varsayılan bir özelliğidir (bir gravitasyonal ufuk gibi ışık-benzeri bir sınır). İlk olarak Gerard 't Hooft tarafından önerildi. Düşüncelerini 't Hooft ve Charles Thorn'un önceki yorumlarıyla birleştiren Leonard Susskind tarafından kesin bir sicim teorisi tanıma yapıldı. Leonard Susskind, ‘Sıradan deneyimin üç boyutlu dünyası - galaksiler, yıldızlar, gezegenler, evler, kayalar ve insanlarla dolu evren - bir hologram, uzak iki boyutlu (2D) bir yüzeye kodlanmış bir görüntüdür’ der.

Holografinin başlıca örneği AdS/CFT uygunluğudur. (AdS/CFT: anti-de Sitter/conformal field theory.)

Holografik ilke, herhangi bir bölgedeki maksimum entropinin, yarıçapın karesiyle ölçeklendiğini ve beklendiği gibi küp şeklinde olmadığını varsayan kara delik termodinamiğinden esinlenmiştir; bir kara delik durumunda, deliğe düşen tüm objelerin bilgi içeriği, olay ufkunun yüzey dalgalanmalarında tamamen kapsanabilecektir. Holografik ilke, karadelik bilgi paradoksunu sicim kuramı çerçevesinde çözer.

Bununla birlikte, Einstein denklemlerinin, bir alan yasasının izin verdiğinden daha büyük, dolayısıyla prensipte bir kara deliğinkinden daha büyük entropi değerlerine izin veren klasik çözümleri vardır. Bu tür çözümlerin varlığı, holografik yorumla çelişir, holografik ilkeyi içeren kuantum gravite teorisindeki etkileri henüz tam olarak anlaşılmamıştır.

Fiber demeti, holografik ilkeyi ve onun kara deliklerle olan ilişkilerini temsil eder; resimde, kara deliğin yüzeyi ile holografik ilke arasında topolojik bir korelasyon elde etme yöntemi gösterilmiştir (semanticscholar.org/)

 

https://en.wikipedia.org/wiki/Holographic_principle

30 Eylül 2022

 

GERİ (kara delikler)