Bir ikili kara delik (BBH), birbirlerinin etrafında yakın yörüngede bulunan iki kara delikten oluşan bir sistemdir. Kara deliklerin kendileri gibi, ikili kara delikler de genellikle yüksek kütleli ikili yıldız sistemlerinin kalıntıları olarak veya dinamik süreçler ve karşılıklı yakalama yoluyla oluşan stellar ikili kara deliklere ve galaktik birleşmelerin bir sonucu olduğuna inanılan ikili süpermasif kara deliklere ayrılır.
Uzun yıllar boyunca, kara deliklerin doğası ve
mevcut sınırlı tespit araçları nedeniyle, ikili kara deliklerin varlığını
kanıtlamak zorlaştı. Ancak, bir çift kara deliğin birleşmesi durumunda, genel
görelilik kullanılarak hesaplanabilen ayırt edici dalga formları ile gravitasyonal
dalgalar gibi muazzam miktarda enerji verilmelidir. Bu nedenle, 20.
yüzyılın sonlarında ve 21. yüzyılın başlarında, ikili kara delikler, bu tür
dalgaların potansiyel bir kaynağı ve gravitasyonal dalgaların varlığını kanıtlanabilecek
bir araç olarak bilimsel olarak büyük ilgi görmeye başladı.
İkili kara delik birleşmeleri, evrendeki bilinen
en güçlü gravitasyonal dalga kaynaklarından biri olacaktır ve bu nedenle, bu
tür dalgaları doğrudan tespit etmek için iyi bir şans sunar.
·
Yörüngedeki kara delikler gravitasyonal dalgalar
yayarken yörünge bozulur ve yörünge periyodu küçülür. Bu aşamaya ikili kara
delik inspiral denir. (İkili bir kara deliğin yaşamının ilk aşaması, yavaş
yavaş küçülen bir yörünge olan inspiraldir)
·
Yeterince yakın olduklarında kara delikler
birleşecektir. Bir kez birleştiğinde, tek delik, şekildeki herhangi bir
bozulmanın daha fazla gravitasyonal dalgalar olarak dağıldığı, ringdown adı verilen
bir aşama aracılığıyla sabit bir forma yerleşir.
·
Sabit formdaki kara delikler son derece yüksek
hızlara çıkabilir ve gravitasyonal dalga genliği doruk noktasına ulaşır.
LIGO, yaklaşık 1.3 milyar ışık-yılı
uzaklıkta meydana gelen, her biri yaklaşık 30 solar kütleye sahip iki stellar-kütleli
kara deliğin belirgin bir gravitasyonal dalga imzası olan GW150914'ü tespit
ettiğinde, (Eylül 2015'te tespit edildi, Şubat 2016'da ilan edildi) stellar-kütleli
ikili karadeliklerin ve gravitasyonal dalgalarının varlığı nihayet doğrulandı.
GW150914, son 20 ms'lik içe doğru sarmal dönüşünde
ve birleşmesinde, gravitasyonal enerji olarak yaklaşık 3 solar kütlesini
serbest bıraktı ve 3,6×1049 watt'lık bir hızda zirve yaptı; bu, gözlemlenebilir
evrendeki tüm yıldızların yaydığı tüm ışının toplam gücünden daha fazladır.
Süpermasif ikili kara delik adayları bulunmuştur,
ancak henüz kategorik olarak kanıtlanamadı.
https://en.wikipedia.org/wiki/Binary_black_hole
https://en.wikipedia.org/wiki/First_observation_of_gravitational_waves
7 Ağustos 2022
GERİ (kara delikler)
