Kuyrukluyıldızlar, kirli kartopu ya da buzlu
çamur topu olarak anılır. İsimlerinde yer almasına rağmen yıldız değildir, buz
(su ve donmuş gazlar) ve (bir nedenle Güneş Sistemi'nin oluşumu sırasında
gezegenlerde yoğunlaşamamış) kozmik toz karışımından oluşurlar.
Güneş Sistemi'nin diğer küçük cisimlerinin
aksine, kuyrukluyıldızlar antik çağlardan beri bilinmektedir. Çin kayıtlarına
göre Halley kuyrukluyıldızı MÖ. 240 yılından beri tanınır.
1995 yılı itibarıyla 1024 kuyrukluyıldız kataloglanmış
ve yörüngeleri (kabaca da olsa) hesaplanmıştır. Bunlardan 184'ü periyodik
kuyrukluyıldızdır (yörünge dönemleri 200 seneden azdır.). Bunların dışında
kalan pek çoğu da periyodik kuyrukluyıldızdır, ancak yörüngeleri yeterli
hassasiyetle tanımlanamadığından kesinleştirmek mümkün olamamaktadır.
Kuyrukluyıldızların bölümleri:
1. Çekirdek:
Nispeten katı ve kararlı olan çekirdek, su buzu ve diğer donmuş gazlar ve az miktarda
kozmik toz ve diğer katı cisimlerden oluşmuştur.
2. Koma:
Çekirdekten buharlaşan su, karbondioksit ve diğer nötr gazların yoğun bir
bulutudur. Çekirdeğii çevreleyen ışık topu şeklinde görülür.
3. Hidrojen
bulutu: Çok büyük (milyonlarca km) ancak son derece seyrek bir
nötr hidrojen zarfıdır.
4. Toz
kuyruğu: 10 milyon km'yi aşan uzunlukta, çekirdekten kaçan gazlarla taşınan
mikroskobik toz partiküllerinden oluşmuş duman. Kuyrukluyıldızın çıplak gözle
görülebilen en belirgin özelliğini oluşturur.
5. İyon
kuyruğu: Kuyrukluyıldızın yüzlerce milyon km'ye varan uzunlukta Güneş
rüzgârıyla reaksiyon sonucu iyonize olmuş gazlardan oluşan plazma kuyruğudur.
Kuyrukluyıldızlar, Güneş yakınından yüzlerce geçiş sonunda
(~ 500 geçiş), buz ve gazlarının tamamına yakınını yitirerek asteroidlere
benzer bir görünüm kazanırlar. (muhtemelen dünyaya yakın asteroidlerin bazıları
ölü kuyrukluyıldızlardır.) Yörüngeleri Güneş'e yaklaşan kuyrukluyıldızların,
Güneş ya da gezegenlerle çarpışma ya da oldukça yakın bir geçişle
(özellikle Jüpiter'e yakın geçerlerse), Güneş Sistemi dışına atılmaları
olasılığı vardır.
Kuyrukluyıldızlar içinde en ünlüsü Halley kuyrukluyıldızıdır. Yakın geçmişte görülen kuyrukluyıldızlar, 1994 yazında Jüpiter'e
çarpan SL 9 (Shoemaker-Levy) ve 1997 yılında çıplak gözle gözlemlenen Hale-Bopp
ve 2002 yılında görülen İkeya Seki kuyrukluyıldızıdır.
Kuyrukluyıldızlar Güneş'e yeterince yakın olmadıkça
görülmezler. Bazılarının yörüngesi Güneş Sistemi'nin bir hayli dışına taşar,
bunlar bir kez görüldükten sonra binlerce yıl boyunca geri dönmezler. Sadece
kısa ve orta periyotlu kuyrukluyıldızların (Halley kuyrukluyıldızı gibi)
yörüngelerinin en azından önemli bir bölümü Güneş Sistemi içinde kalır.
Temmuz 2019 yılında bilinen 6619 kuyrukluyıldız vardır.
Ancak bu rakam, dış solar sistemdeki (Oort bulutundaki) kuyrukluyıldız
benzeri nesnelerin bir trilyon olduğu tahmin edildiğinden, toplam potansiyel
kuyrukluyıldız nüfusunun sadece küçük bir kısmını temsil eder. Çoğu soluk ve
belirsiz olmasına rağmen, yılda bir kuyrukluyıldız çıplak gözle görülebilir, özellikle
parlak örneklere 'büyük kuyrukluyıldızlar' denir.
Kuyrukluyıldızlara, Avrupa Uzay Ajansı Rosetta ve NASA'nın
Deep Impact gibi insansız araçları indirilmiştir.
(a) 1910'da Halley kuyrukluyıldızı, (b) 8 Mart 1986'da Halley kuyrukluyıldızı
(a) C / 1995 O1 (Hale – Bopp), (b) C / 1965 S1 (Ikeya – Seki), (c) 9P /
Tempel (impactor çarpışma: derin etki), (d) 17P / Holmes ve mavi iyonize kuyruk
https://en.wikipedia.org/wiki/Comet
2 Temmuz 2020
GERİ (astrofizik)
GERİ (astronomik obje)
GERİ (astronomik cisim)
GERİ (solar sistem)
GERİ (küçük solar sistem)
