Evren
|
||
Evren; Tanımlamalar
|
||
Yaş (Lambda-CDM modelde)
|
13.799 ± 0.021 milyar
yıl
|
|
Çap
|
Bilinmiyor. Gözlenebilir
evrenin çapı: 8.8 × 1026 m
|
|
Kütle (sıradan madde)
|
En az 1053
kg
|
|
Ortalama yoğunluk (enerjiden gelen katkı dahil)
|
9.9 x 10−30 g/cm3
|
|
Ortalama sıcaklık
|
2.72548 K
|
|
Ana içerikler
|
Sıradan (baryonik)
madde, % 4.9
Karanlık madde, % 26.8
Karanlık enerji, % 68.3
|
|
Evren, gezegenler, yıldızlar, galaksiler ve diğer tüm madde
ve enerji biçimleri de dahil olmak üzere, uzay ve zaman ve onların içeriklerini
kapsar. Tüm evrenin mekansal büyüklüğü bilinmemekle birlikte, şu anda 93 milyar
ışık yılı çapında olduğu tahmin edilen gözlemlenebilir evrenin boyutunu ölçmek
mümkündür. Çeşitli çoklu evren hipotezlerinden birinde evren, kendisinin tüm
alanı ve zamanı ve içeriğini kapsayan daha büyük bir çoklu evrenin bağlanmamış
bileşenlerinden biridir; sonuç olarak, 'evren' ve 'çoklu evren' bu teorilerle
eş anlamlıdır.
Evrenin en eski kozmolojik modelleri eski Yunan ve Hint
filozofları tarafından geliştirildi ve Dünya'yı merkeze yerleştiren jeomerkezcildi.
Yüzyıllar boyunca, daha hassas astronomik gözlemler Nicolaus Copernicus'un
Güneş Sistemi'nin merkezindeki Güneş ile güneş merkezli modeli geliştirmesine
yol açtı. Evrensel çekim yasasını geliştirirken Isaac Newton evreni,
Copernicus'un çalışmalarının yanı sıra Johannes Kepler'in gezegen hareketleri
ve Tycho Brahe'nin gözlemleri üzerine inşa etti.
Diğer gözlemsel gelişmeler, Güneş'in Evrendeki en az yüz
milyarlarca gökadadan biri olan Samanyolu'ndaki yüz milyarlarca yıldızdan biri
olduğunun farkına varmasına neden oldu. Galaksimizdeki yıldızların çoğunda
gezegen var. En büyük ölçekte, galaksiler her yöne eşit ve aynı şekilde
dağılmıştır, yani evrenin ne bir kenarı ne de bir merkezi vardır.
Evrenin oluşumuna dair günümüzde en çok benimsenen teori,
Bigbang (Büyük Patlama) teorisidir. Bu teoriye göre evren, sıfır hacimli ve çok
yüksek bir enerji potansiyeline sahip, sıkışmış bir noktanın patlamasıyla
oluştu. İlk patlamanın nasıl oluştuğu, evren meydana gelmeden önce evrenin
yerinde ne olduğu ya da evrenin neyin içinde genişlediği sorularına günümüzde
bile tam olarak bilimsel bir cevap bulunamamıştır, bununla birlikte evren
öncesi durum, evren dışı varoluş hakkında hipotezler öne sürülmüştür.
Büyük Patlama sonucunda uzun bir dönem boyunca
birbirlerinden bağımsız hareket ettiler. Sürekli genişleyen evrenin her yerinde
geçerli olan fizik kanunlarından kütle çekimi kanunu vasıtasıyla bağımsız
gazlar birleşerek galaksileri (gök adalar) oluşturdular.
Aynı evrensel fizik kanunu neticesinde gökadalar da
birbirlerine yaklaşarak devasa gruplar oluşturdu. Galaksiler içinde yıldızlar
ve bazı yıldızların çevresinde sistemler oluştu. İçinde yaşadığımız Güneş
Sistemi bunlardan birisidir. Keşfedebildiğimiz evrende 400 milyardan fazla
galaksi ve 300 sextillion (3 × 1023) yıldız olduğu tahmin edilmektedir.
1 Haziran 2020
https://en.wikipedia.org/wiki/Universe
https://en.wikipedia.org/wiki/Chronology_of_the_universe
