Elektromagnetik radyasyonun çeşitli dalga boyu bantlarından (özellikle 21 cm emisyon) yararlanılarak yapılan gökyüzü çalışmaları ve hazırlanan haritalar evrenin yapısının içeriği ve nitelikleriyle ilgili çok fazla bilgiye ulaşmayı sağlamıştır. Yapının örgütlenmesi hiyerarşik bir modeli takip ediyor gibi görünmektedir. Bu hiyerarşik modelin üst katlarında süperkümeler ve filamentler yer alır. Daha büyük ve bunların ötesinde başka bir yapı bulunmaz; bu olguya Büyüklüğün Sonu (End of Greatness) deniyor.
Duvarlar, Filamentler, Düğümler ve Boşluklar
Evrenin yapısının organizasyonu muhtemelen stellar seviyede
başlamaktadır; yıldızlar galaksileri, galaksiler galaksi gruplarını, galaksi
kümelerini, levhaları ve filamentleri oluşturur. Bu yapılar birbirinden büyük
boşluklarla ayrılırken ‘kozmik ağ’ denen geniş köpük benzeri bir yapı meydana
gelir.
Büyüklüğün Sonu
Büyüklüğün sonu kabaca 100 Mpc’de (yaklaşık 300 milyon ışık
yılı) keşfedilen gözlemsel bir ölçektir. 100 Mpc’de evrenin büyük ölçekli
yapılarında görülen yumrular, kozmolojik ilkelere göre homojen ve izotropik olmaktadır.
Bu ölçekte pseudo-rastgele fraktallik görülmez. Daha küçük haritalarda görülen
süper kümeler ve filamentler evrenin dağılımı görsel olarak ortaya çıkana dek
rastgele seçilir. 1990’lara gelinene kadar kırmızı kayma haritaları, bu ölçekte
hatasız sonuçlar üretememiştir.
Gözlemler
Büyük ölçekli yapının bir başka göstergesi de 'Lyman-alfa forest'tir.
Bu, kuasarlardan gelen ışık spektrumlarında ortaya çıkan ve büyük ince
galaksiler arası (çoğunlukla hidrojen) gaz tabakalarının varlığını işaret
ettiği şeklinde yorumlanan absorpsiyon çizgilerinin (hatlarının) bir
koleksiyonudur. Bu tabakaların yeni galaksilerin oluşumuyla ilişkili olduğu
görülüyor.
Yer’in Kozmik Çevresinin Kozmografisi
https://en.wikipedia.org/wiki/Observable_universe#Large-scale_structure
28 Kasım 2020
