Galaksi Oluşumu ve Evrimi (galaxy formation and evolution)

Galaksi oluşumu ve evrimi çalışmaları çeşitli prosesleri kapsar; bunlar homojen bir başlangıçtan heterojen bir evren, ilk galaksilerin oluşumu, galaksilerin zaman içinde nasıl değiştiği ve yakın galaksilerde gözlemlenen yapıların çeşitliliği ile ilgili proseslerdir.

Galaksi oluşumu, Büyük Patlama'dan sonra küçük kuantum dalgalanmalarının bir sonucu olarak yapı oluşumu teorileriyle varsayıldı. Gözlemlenen fenomenlerle genel olarak uyumlu olan en basit model Lambda-CDM modelidir; yani kümeleme ve birleştirme, galaksilerin hem şekillerini hem de yapılarını belirleyerek kütle biriktirmelerine izin verir.

Dış uzayda deneyler yapılamaması nedeniyle, galaksi evrimi teorilerini ve modellerini test etmenin tek yolu onları gözlemlerle karşılaştırmaktır. Galaksilerin nasıl oluştuğuna ve evrimleştiğine dair açıklamalar, gözlemlenen galaksi özelliklerini ve türlerini tahmin edebilmelidir.

Edwin Hubble, Hubble diyapazon diyagramı olarak bilinen ilk galaksi sınıflandırma şemasını oluşturdu. Galaksileri eliptiklere, normal spiraller, çubuklu spiraller (Samanyolu gibi) ve düzensizler olarak ayırdı.

Mevcut modeller, galaksilerdeki kütlenin çoğunun, doğrudan gözlemlenemeyen ve gravite dışında herhangi bir yolla etkileşime girmeyen bir madde olan karanlık maddeden oluştuğunu da öngörüyor. Bu gözlem, doğrudan gözlemlenenden çok daha fazla kütle içermedikçe, galaksilerin sahip oldukları gibi oluşamayacakları veya göründükleri gibi dönemeyecekleri için ortaya çıkıyor.

Edwin Hubble sınıflandırma sistemi; galaksi morfolojinin 

Hubble diyapazon diagramı

(a) ESO 325-G004, tipik bir eliptik galaksi, (b) bir sarmal galaksi, ESO 510-G13, (başka bir gökada ile çarpışmanın sonucu olarak yamuktur)

 

https://en.wikipedia.org/wiki/Galaxy_formation_and_evolution

27 Kasım 2020

 

GERİ (evren)

GERİ (evren’in yapısal oluşumu)