Evrenin genişlemesi, gözlemlenebilir evrenin herhangi iki belirli gravitasyonal olarak bağlanmamış kısmı arasındaki mesafenin zamanla artmasıdır. Bu, uzayın ölçeğinin değiştiği içsel bir genişlemedir.
Evren herhangi şeyde ‘içinde’ genişlemez ve ‘dışında’ uzaya
ihtiyaç duymaz. Teknik olarak ne uzay ne de uzaydaki nesneler hareket etmez.
Bunun yerine, ölçek olarak değişen uzay-zamanın boyutunu ve geometrisini
yöneten metriktir. Uzay-zaman içindeki ışık ve nesneler ışık hızından daha
hızlı hareket edemese de, bu sınırlama metriğin kendisini kısıtlamaz. Bir
gözlemciye, uzayın genişlediği ve en yakın galaksiler hariç tüm galaksilerin
uzaklaştığı görülür.
Enflasyon teorisinin savunucularına göre, Büyük Patlama'dan
sonraki yaklaşık bir saniyenin 1032'si olan şişme çağında, evren
aniden genişledi ve hacmi en az 1078 kat arttı. Bundan sonra, uzayda
çok daha yavaş ve kademeli bir genişleme devam etti, Büyük Patlamadan yaklaşık
9.8 milyar yıl sonra (4 milyar yıl önce) yavaş yavaş daha hızlı genişlemeye
başladı ve hala da öyle devam ediyor.
Uzayın metrik genişlemesi, günlük hayatta görülen genişlemeler
ve patlamalardan tamamen farklı bir fomdur. Aynı zamanda, evrenin sadece bir
kısmına uygulanan veya onun "dışından" gözlemlenebilen bir fenomenden
ziyade bir bütün olarak evrenin bir özelliği gibi görünr.
Metrik genişleme, Big Bang kozmolojisinin temel bir
özelliğidir, matematiksel olarak Friedmann-Lemaître-Robertson-Walker metriğiyle
modellenmiştir ve içinde yaşadığımız evrenin genel bir özelliğidir. Bununla
birlikte, model yalnızca büyük ölçeklerde geçerlidir (kabaca galaksi kümeleri
ölçeği ve üzeri), çünkü gravitasyonal etkileşim, maddeyi öyle güçlü bir şekilde
birbirine bağlar ki, metrik genişleme daha küçük bir ölçekte gözlemlenemez.
Metrik genişlemenin bir sonucu olarak, madde yoğunluğu ve
ortalama genişleme hızı göz önüne alındığında, evrenin çağında mümkün olan gravitasyonal
çöküşle ilişkili uzunluk ölçeklerinden daha büyük kozmolojik skalalarla ayrılan,
birbirinden uzaklaşan sadece galaksilerdir.
Fizikçiler, hızlanmayı açıklamanın bir yolu olarak, en basit
gravitasyonal modellerde kozmolojik bir sabit olarak görünen karanlık enerjinin
varlığını varsaydılar. Şu anda tercih edilen kozmolojik modelin, Lambda-CDM (Cold Dark Matter) modelinin
en basit ekstrapolasyonuna göre, bu hızlanma gelecekte daha baskın hale
geliyor. Haziran 2016'da, NASA ve ESA bilim adamları, Hubble Uzay Teleskobu
kullanılarak yapılan araştırmalara göre, evrenin daha önce düşünülenden %5 – %9’dan
daha hızlı genişlediğini bildirdi.
https://en.wikipedia.org/wiki/Expansion_of_the_universe
20 Aralık 2020
