Prof. Dr. Bilsen Beşergil: Bozonlar (bosons)

Bozonlar	Ayar Bozonları	Foton, Gluon, W ve Z bozonları
Bozonlar	Skaler Bozon	Higgs bozonu

Bozonlar

Par- tikül	Sem bol	Anti partikül	Yük e	Spin	Kütle GeV/c²	Etki-leşim	Göz- lem
Foton	g	kendisi	0	1	0	elektro magne- tizma	evet
W bozon	W⁻	W⁺	−1	1	80.385 ±0.015	zayıf etkileşim	evet
Z bozon	Z	kendisi	0	1	91.1875 ±0.0021	zayıf etkileşim	evet
Gluon	g	kendisi	0	1	0	güçlü etkileşim	evet
Higgs bozon	H⁰	kendisi	0	0	125.09 ±0.24	kütle	evet

Doğanın dört temel kuvvetinden sorumlu olan temel bozonlara kuvvet partikülleri denir (ayar bozonları). Foton elektromagnetik etkileşime, gluon güçlü etkileşme, W ve Z bozonları zayıf etkileşime aracılık eder.

Par- tikül	Sem bol	Anti partikül	Yük e	Spin	Kütle GeV/c²	Etki-leşim	Göz- lem
Gravi- ton	G	kendisi	0	2	0	gravitas- yon	yok

Yukarıda ayrıca listelenen graviton, günümüze kadar varlığı kanıtlanamamış, kütle çekim kuvvetini ilettiği varsayılan, kuramsal bir partiküldür. Einstein'ın Genel Görelilik teorisinin önemli bir parçasıdır. Gravitonun varlığı etkileri sayesinde bilinmekte olup, ölçülmesi ve gözlemlenmesi şimdilik olanaksızdır.

Bozonlar tam spinleri (1) olan partiküllerdir; bu nedenle fermiyonlar (yarım-tam sayılı spinler) gibi Pauli dışlama prensibiyle sınırlanmazlar. Bozonların enerji dağılımı Bose-Einstein statistikleriyle tanımlanır. Dalga fonksiyonu (bozonların toplanmasını tarif eder) özdeş partiküllere göre simetrik olmalıdır. (Fermiyonların toplanmasında dalga fonksiyonu asimetriktir.)

Bozonlar düşük sıcaklıklarda fermiyonlara kıyasla çok farklı davranışlar gösterir; nedeni, aynı enerji halinde (durum) sınırsız sayıda toplanabilme özelliğidir. Tek bir halde toplanmaya kondensasyon, veya Bose-Einstein kondensasyon denir. Sıvı helyumda süper akışkanlığın açıklaması budur. Çiftleşmiş partiküller de bozonlar gibi davranır. Süperiletkenler teorisinde çiftleşmiş elektron takımları, bozonlarda olduğu gibi, bir halde kondens olur ve sıfır elektrik direnci gösterir.

Bozonlar ya fotonlar gibi elementer ya da mezonlar gibi karşıt olabilirler. Buçuklu tam sayılı spinlere sahip olan fermiyonların aksine; tüm gözlenen bozonlar tam sayılı spinlere sahiptir.

Çoğu bozonlar bileşik parçacıklar olmakla birlikte, Standart Model içinde beş temel bozon vardır:

· Dört ayar bozonu (γ • g • W± • Z)

· Higgs bozonu (H)

· Graviton(G)

Ayar bozonlarının aksine, Graviton henüz deneysel olarak gözlemlenmemiştir. Süperakışkanlık ve diğer Bose-Einstein yoğunlaşmaları uygulamalarında bileşik bozonlar önemlidir.

Foton: 1895 (Wilhelm Röntgen)

Gluon: 1979 (DESY Sinkrotron)

Z Bozon ve W Bozon: 1983

(Carlo Rubbia, Simon van der Meer)

Bozonların, hadron ve fermiyon sınıfıyla ilişki durumu

https://bilsenbesergil.blogspot.com/p/nanoteknoloji_31.html

https://en.wikipedia.org/wiki/Boson

15 Eylül 2019

GERİ (evren, evrendeki dünya)

GERİ (partikül fiziği)
GERİ (temel partiküller)