|
Ana dizi |
O-Tip
Ana-Dizi Yıldız |
Bir yıldızın kondensasyonu ve ateşlenmesinden sonra, yoğun
çekirdek bölgesinde hidrojenin helyuma nükleer füzyonu yoluyla termal enerji
üretilir. Yaşam süresinin bu aşamasında yıldız, esas olarak kütlesiyle, ancak
aynı zamanda kimyasal bileşimi ve yaşına bağlı olarak belirlenen bir konumda
ana dizide bulunur. Ana dizideki yıldızların çekirdekleri hidrostatik
dengededir; burada sıcak çekirdekten dışarıya doğru olan termal basınç, üstteki
tabakalardan gelen gravitasyonal çöküşün içe doğru olan basıncı ile dengelenir.
Enerji üretim hızının sıcaklık ve basınca olan güçlü
bağımlılığı bu dengenin korunmasına yardımcı olur. Çekirdekte üretilen enerji
yüzeye doğru yol alır ve fotosferde yayılır. Enerji, radyasyon veya konveksiyon
ile taşınır; ikincisi daha dik sıcaklık gradyanlarına, daha yüksek opaklığa
veya her ikisine sahip bölgelerde meydana gelir.
Ana dizi, bir yıldızın enerji üretmek için kullandığı baskın
prosese bağlı olarak bazen üst ve alt bölümlere ayrılır. Güneş'in kütlesinin
(1.5 M☉)
yaklaşık 1.5 katı altındaki yıldızlar, helyumu oluşturmak
için hidrojen atomlarını bir
dizi aşamada biraraya getirir (proton-proton zinciri). Bu kütlenin üzerinde,
üst ana dizide, nükleer füzyon işlemi, hidrojen atomlarından helyum üreten CNO
döngüsünde aracılar olarak esas olarak karbon, nitrojen ve oksijen atomlarını
kullanır.
İkiden fazla solar kütleye sahip ana-dizi yıldızları,
çekirdek bölgelerinde konveksiyona uğrarlar, bu da yeni oluşturulan helyumu
karıştırır ve füzyonun gerçekleşmesi için gereken yakıt oranını korur. Bu
kütlenin altındaki yıldızlar, yüzeye yakın konvektif bölgeleri olan tamamen
ışıma yapan çekirdeklere sahiptir. Yıldız kütlesinin azalmasıyla birlikte,
konvektif bir zarf oluşturan yıldızın oranı giderek artar. 0.4 M☉
altındaki ana-dizi yıldızları, kütleleri boyunca konveksiyona uğrar. Çekirdek
konveksiyon oluşmadığında, bir dış hidrojen tabakasıyla çevrili helyum
açısından zengin bir çekirdek gelişir.
Genel olarak, bir yıldız ne kadar büyükse, ana dizideki ömrü
o kadar kısadır. Çekirdekteki hidrojen yakıtı tüketildikten sonra yıldız, HR
diyagramındaki ana diziden uzaklaşarak bir süperdev, kırmızı dev veya doğrudan
beyaz cüceye dönüşür.
Ana-Dizi Stellar
Parametreler Tablosu
Stellar sınıf |
R/R☉
|
M/M☉
|
L/L☉
|
T, K
|
Örnekler |
O6 |
18 |
40 |
500000 |
38000 |
Theta1 Orionis C |
B0 |
7.4 |
18 |
20000 |
30000 |
Phi1 Orionis |
B5 |
3.8 |
6.5 |
800 |
16400 |
Pi Andromedae A |
A0 |
2.5 |
3.2 |
80 |
10800 |
Alpha Coronae Borealis A |
A5 |
1.7 |
2.1 |
20 |
8620 |
Beta Pictoris |
F0 |
1.3 |
1.7 |
6 |
7240 |
Gamma Virginis |
F5 |
1.2 |
1.3 |
2.5 |
6540 |
Eta Arietis |
G0 |
1.05 |
1.10 |
1.26 |
5920 |
Beta Comae Berenices |
G2 |
1 |
1 |
1 |
5780 |
Güneş |
G5 |
0.93 |
0.93 |
0.79 |
5610 |
Alpha Mensae |
K0 |
0.85 |
0.78 |
0.40 |
5240 |
70 Ophiuchi A |
K5 |
0.74 |
0.69 |
0.16 |
4410 |
61 Cygni A |
M0 |
0.51 |
0.60 |
0.072 |
3800 |
Lacaille 8760 |
M5 |
0.32 |
0.21 |
0.0079 |
3120 |
EZ Aquarii A |
M8 |
0.13 |
0.10 |
0.0008 |
2660 |
Van Biesbroeck's star |
L/L☉: aydınlıklık (luminosite)
R☉: solar yarıçap, M☉: solar kütle, L☉: solar aydınlık
1 R☉ = 6.95700×108 metre, 1 M☉ = (1.98847±0.00007)×1030 kg, 1 L☉ = 3.846 × 1033 erg s−1 = 3.846 × 1026 watt
https://en.wikipedia.org/wiki/Main_sequence
20 Şubat 2021
