|
Yıldız kümesi |
Yıldız kümeleri çok büyük yıldız gruplarıdır. İki tür yıldız
kümesi ayırt edilebilir: küresel kümeler; yerçekimsel olarak bağlı olan yüz ila
milyonlarca eski yıldızdan oluşan sıkı gruplardır, ve açık kümeler; daha gevşek
kümelenmiş yıldız grupları olup genellikle birkaç yüzden daha az üye içerir ve
çoğunluğu çok gençtir.
Küresel kümeler, 10 ila 30 ışıkyılı arasında değişen
bölgelerde paketlenmiş 10000 ila birkaç milyon yıldızdan oluşan yaklaşık küresel
gruplardır. Genellikle iki solar kütleden (solar kütle, M☉
= ~ 2×1030 kg) daha az
kütleli, çoğunlukla sarı ve kırmızı olan çok yaşlı popülasyon II (öbek II)
yıldızlardan oluşurlar. Bu tür yıldızlar kümeler içinde baskındır, çünkü daha
sıcak ve daha büyük yıldızlar süpernova olarak patlamış ya da gezegensel bulutsu
evreleri boyunca beyaz cüceler olarak sona ermişlerdir. Yine de, yoğun iç
bölgelerinde yıldız birleşmelerinin oluşturduğu düşünülen küresellerde birkaç
nadir mavi yıldız vardır; bu yıldızlar mavi stragglers (mavi başıboş yıldızlar) olarak bilinir.
Açık kümeler, küresel kümelerden çok farklıdır. Küresel
olarak dağılmış küresellerin aksine, galaktik düzlemle sınırlıdırlar ve
neredeyse her zaman sarmal kollar içinde bulunurlar. Messier 67 gibi birkaç
milyar yıl kadar yaşlı birkaç istisna dışında, genellikle birkaç on milyon yıla
kadar genç nesnelerdir. Açık kümeler genellikle, yaklaşık 30 ışıkyılı genişliğe
kadar bir bölge içinde birkaç yüz üyeye kadar içerir. Küresel kümelerden çok
daha az yoğun nüfuslu oldukları için, yerçekimine çok daha az sıkı sıkıya
bağlıdırlar ve zamanla dev moleküler bulutların ve diğer kümelerin yerçekimi
tarafından bozulurlar. Küme üyeleri arasındaki yakın karşılaşmalar,
'buharlaşma' olarak bilinen bir süreç olan yıldızların fırlamasına da neden
olabilir.
Açık kümeler genellikle, yaklaşık 30 ışıkyılı genişliğe
kadar bir bölge içinde birkaç yüz kadar üye içerir. Küresel kümelerden çok daha
az elementli olduklarından, gravitasyonal bağlılıkları daha zayıftır ve zamanla
dev moleküler bulutların ve diğer kümelerin gravitesiyle bozulurlar. Küme
üyeleri arasındaki yakın karşılaşmalar, 'buharlaşma' olarak bilinen bir prosesle
yıldızların fırlamasına da neden olabilir.
Çıplak gözle görülebilen yıldız kümeleri arasında Pleiades
(M45), Hyades ve Beehive Cluster (M44) bulunur.
(a) HST (Hubble Space Telescope) tarafından fotoğraflanan küresel küme
Messier 15, (b) 47 Tucanae–Omega Centauri’den (Erboğa) sonra Samanyolu'nda en aydınlık
ikinci küresel kümedir
(a) Yansıma bulutsusu ile çevrili sıcak mavi yıldızların hakim olduğu
Pleiades (Ülker) açık yıldız kümesi, (b) Yıldız kümesi NGC 3572 ve çevresi
https://en.wikipedia.org/wiki/Star_cluster
16 Eylül 2020
GERİ
(yıldız)
GERİ
(yıldız sistemi)
