Genel olarak yanılabilirlik, hiçbir inanışın, inanışın doğruluğunu garanti eden bir gerekçeye sahip olamayacağı veya hiçbir inanışın kesin olmadığı şeklindeki felsefi iddiadır. Tüm yanılabilirlikçiler yanılabilirliğin bilgi alanlarının tümüne yayıldığına inanmazlar; yanılmaz inanışlar için ortak adaylar, a priori (mantıksal doğrular ve matematiksel doğrular gibi) olarak bilinebilenleri ve kendini-bilmeyi içerir.
Yanılabilirlik terimi, çağdaş epistemolojide çeşitli
anlamlarda kullanılmaktadır. Terim, on dokuzuncu yüzyılın sonlarında Amerikalı
filozof Charles Sanders Peirce tarafından keşfedildi. Peirce, ‘yanılabilirlik’ le
‘insanlar olgularla ilgili sorular konusunda mutlak kesinliğe ulaşamazlar’
görüşünü kastetmiştir. Diğer bilgi teorisyenleri terimi farklı şekilde
kullanmışlardır. Bu nedenle yanılabiirlik, aşağıdaki şekillerde tanımlanabilir:
1.
İnanışlar kesin olarak gerekçelendirilemez.
2.
Bilgi kesinlik gerektirmez.
3.
Neredeyse tüm temel (yani, çıkarsama dışı) inanışlar,
belirli değildir veya kesinlikle gerekçelendirilemez.
Bazı teorisyenler, yanılabilirliğin küresel versiyonlarını
(hiçbir insan inanışının gerçeği garanti eden gerekçelere sahip olmadığını
iddia ederek) benimserken, diğerleri yanılabilirliği ampirik bilim veya ahlak
gibi belirli araştırma alanlarıyla (insanlarla ilgili) sınırlandırmaktadır. Tüm
bilimsel iddiaların geçici olduğu ve yeni kanıtlar ışığında revizyona açık
olduğu iddiası, doğa bilimlerinde yaygın olarak kabul edilmektedir.
‘Yanılabilirliğin
sınırsız ufuklarının modeli’, yeni teoriler yaratma ve yeni hipotezler
üretme konusunda yanılabilirlik kapasitesine sahiptir. Bu modelde bilimin gelişmesi
olasılığı vardır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Fallibilism
24 Haziran 2021
20 Ekim 2023
GERİ
(bilim felsefesi, filozofları)
GERİ
(bilimin metateorisi)
GERİ
(bilim felsefesi, tablo)
