Astronomide yıldızlar, katalog atamaları, güncel ve tarihsel özel isimler ve yabancı dil isimleri dahil olmak üzere çeşitli farklı stellar tanımlara ve isimlerine sahiptir.
Bilinen yıldızların yalnızca küçük bir azınlığının özel
isimleri vardır; diğerlerinin tümü yalnızca çeşitli kataloglardan veya
listelerden tanımlara sahiptir veya hiçbir özelliğe sahip değildir.
MÖ 2. yüzyılda Hipparchus, yaklaşık 850 çıplak-göz yıldızı
saydı. 1603'te Johann Bayer bu sayının yaklaşık iki katını listeledi. Sadece
19. yüzyılda yıldız katalogları çıplak gözle görünen yıldızları ayrıntılı bir
şekilde listeliyordu. Görünüşte 6.5 büyüklükte (magnitude)
veya daha parlak olan tüm yıldızları veya Yer’den çıplak gözle görülebilen
kabaca her yıldızın listelendiği bir yıldız kataloğu olan ‘Parlak Yıldız
Kataloğu’, 9096 yıldız içerir. En hacimli modern kataloglar, Samanyolu'ndaki
tahmini toplam 200 ila 400 milyar arasında bir milyar yıldız sırasına göre
listeleniyor.
1. Özel (proper) İsimler
En parlak birkaç yüz yıldızın çoğu Arapça'dan, birkaçı
Latince'den gelen geleneksel isimlere sahipti; ancak, bu isimlerle ilgili bir
takım problemler vardı:
1.1. Bireyler için adlandırılmış yıldızlar
Bireyler için birkaç
yıldız isimlendirilmiştir. Bunlar çoğunlukla bilimsel topluluk tarafından bazı
noktalarda alınan ortak kullanımdaki isimlerdir. (bazı örnekler: Cor Caroli,
Barnard's Star, Kapteyn's Star)
2. Katalog tanımlamaları
Bir yıldızı
tanımlamak için daha iyi bir yol olmadığında kataloglamada yeralan adlar
kullanılır.
2.1. Takımyıldızına göre adlandırma
Yıldızları belirtmek
için ilk modern şemalar, onları kendi takımyıldızları içinde sistematik olarak
etiketledi. (Bayer, Flamsteed, Gould, Hevelius ve Bode)
2.2. Tüm gökyüzü katalogları
Tüm gökyüzü yıldız
katalogları yıldız tanımlamayı, yıldızın takımyıldızından ayırır ve belirli bir
kesme değerinden daha büyük görünen büyüklüğe (magnitude) sahip tüm yıldızları
numaralandırmayı amaçlar. (Kesme-değeri: büyüklüğün azalmaya başladığı değer)
2.3. Değişken tanımlamalar
Bayer
tanımlamalarına sahip olmayan değişken yıldızlara, büyük Latin harfleriyle
Bayer şemasını yüzeysel olarak genişleten, R'den Z'ye tek harflerle başlayıp
harf çiftleriyle ilerleyen, takımyıldız adlarını içeren değişken bir yıldız
şemasında tanımlamalar yapılır. Bu tür adlandırmalar onları değişken yıldızlar
olarak işaretler. Örnekler arasında R Cygni, RR Lyrae ve GN Andromedae bulunur.
(Birçok değişken yıldızın diğer kataloglarda da gösterimleri vardır.)
2.4. Ekzoplanet (dış gezegen) araştırmaları
Bir yıldızın
etrafında bir gezegen tespit edildiğinde, yıldıza genellikle onu keşfeden
teleskopun veya araştırma görevinin adına ve o görev tarafından kaç tane
gezegenin keşfedildiğine bağlı olarak bir isim ve numara verilir. Örneğin,
HAT-P-9, WASP-1, COROT-1, Kepler-4, TRAPPIST-1 gibi.
https://en.wikipedia.org/wiki/Stellar_designations_and_names
12 Kasım 2020
