Moreton Dalgası (Moreton wave)

Bir Moreton dalgası (Moreton-Ramsey dalgası veya Solar Tsunami), büyük ölçekli bir solar korona şok dalgasının kromosferik işaretidir. Bir tür solar tsunami olarak tanımlanan, solar parlamaları (veya patlamaları) tarafından üretilir. Moreton dalgası adını, Burbank'taki Lockheed Güneş Gözlemevi'nde gözlemci olan Amerikalı gökbilimci Gail Moreton ve onları 1959'da Sacramento Zirvesi Gözlemevi'nde tespit eden bir gözlemci olan Harry E. Ramsey'den alıyor; keşifte, Balmer alfa geçişinin ışığında kromosferin hızlandırılmış fotoğrafından yararlanıldı.

On yıllarboyunca bu konu ile ilgili çok az çalışma yapıldı. Daha sonra, ‘Solar ve Helyosferik Gözlemevi’ (1995 yılında), Moreton dalgalarına neden olan koronal dalgaların gözlemlenmesini sağladı ve Moreton dalgaları aktif bir araştırma konusu oldu. SOHO'nun EIT (extreme ultraviyole imaging teleskop )cihazı, ‘EIT dalgaları’ olarak adlandırılan başka bir farklı dalga türü keşfetti.

Moreton dalgalarının gerçekliği (hızlı mod MHD-magnetohidrodinamik-dalgaları olarak da bilinir) iki STEREO uzay aracı tarafından da doğrulandı. Şubat 2009'da büyük bir koronal kütle fırlatması ile birlikte 250 km/s hızla hareket eden 100 000 km yüksekliğinde bir sıcak plazma ve magnetizma dalgası gözlemlediler.

Moreton, 500-1500 km/s hızla yayılan dalgaları ölçtü. Yutaka Uchida, Moreton dalgalarını korona içinde yayılan MHD hızlı mod şok dalgaları olarak yorumladı. Bunları, koronal kütle püskürtmeleri şokları hızlandırdığında oluşan radyo dalgası deşarjları olan tip II radyo patlamalarına bağlar.

Moreton dalgaları öncelikle Ha bandında gözlemlenebilir.

 

Bir EIT dalgası; CME başlangıç bölgesinden, genişleyen Moreton dalgasının, SOHO/EIT gözlemleri, 12 Mayıs 1997, ESA & NASA (CME: coronal mass ejection)

 

https://en.wikipedia.org/wiki/Moreton_wave

22 Ekim 2020

 

GERİ (güneş)

GERİ (stellar atmosfer)

GERİ (kromosfer)