Bir stellar kara delik (veya stellar-kütleli kara delik), bir yıldızın gravitasyonal çöküşünün oluşturduğu kara deliktir. Bunlar, yaklaşık 5 ile birkaç on solar kütle arasında değişen kütlelere sahiptir. Proses, bir hipernova patlaması veya bir gama ışını patlaması olarak gözlemlenir. Bu kara delikler aynı zamanda ‘çöküşler’ olarak da adlandırılır.
Samanyolu galaksisi, galaktik merkez bölgesindeki süper
kütleli kara delikten bize daha yakın olan birkaç stellar-kütleli kara delik
adayını (BHC, black hole candidate) içerir. Bu adayların çoğu, kompakt objenin
bir toplama diski yoluyla eşinden maddeyi çektiği X-ışını ikili sistemlerin
üyeleridir. Bu çiftlerdeki muhtemel kara delikleri, üç ile bir düzineden fazla solar
kütle (sk) arasında değişiyor.
Adı |
BHC kütle,
|
Eş kütle,
|
Orbital
|
Mesafe,
|
GRO J1655-40/V1033 Sco |
6.3 ± 0.3 |
2.6–2.8 |
2.8 |
5000–11000 |
XTE J1118+480 |
6.8 ± 0.4 |
6−6.5 |
0.17 |
6200 |
V404 Cyg |
12 ± 2 |
6.0 |
6.5 |
7800 ± 460 |
GRS 1915+105 |
14 ± 4.0 |
~1 |
33.5 |
40000 |
Resim bir sanatçının, içinde ağır bir kara deliğin bulunduğu ikili stellar sistem GRS 1915 + 105 izlenimini göstermektedir. Donör yıldız ile biriken kara delik arasındaki mesafe, Yeryüzü ile Güneş arasındaki mesafenin yaklaşık yarısı kadardır. Çizim, donör yıldızın kara deliği bir toplama diski aracılığıyla nasıl beslediğini ve ayrıca diske dikey olarak jetlerin ortaya çıkışını göstermektedir. Alt panelde mavi renk, birikim diskinde spirallenen maddeyi belirtirken, turuncu bölgede madde karadeliğe serbestçe radyal olarak düşüyor. (https://www.eso.org/public/images/eso0135a/)
https://en.wikipedia.org/wiki/Stellar_black_hole
9 Mayıs 2021
GERİ
(yıldız)
GERİ
(kompakt yıldız)
GERİ (astronomik obje)
GERİ (basit bedenler)
GERİ
(kompakt yıldızlar)
GERİ
(kara delikler)
