Kuasipartikül kavramı, kondens substanslar (ve özellikle
katı hal fiziği) teorisinde temel kavramlardan biridir. Bu konseptin
uygulanmasıyla, kuvvetli etkileşimli pek çok partikül sisteminde, proses
çeşitliliğini tanımlama metotları önemli ölçüde basitleşmiştir. Kuasipartikül
kavramı (gelişimi büyük ölçüde L.D. Landau tarafından sağlanmıştır) kavramı,
güçlü etkileşen partiküllerden oluşan sistemlerin karmaşık dinamiklerini, yarı
bağımsız objelerin daha basit dinamiklerine indirgemeyi mümkün kılmıştır.
Kuasipartiküller ve olağan temel partiküller hem
benzerlikler ve hem de önemli farklılıkları gösterir. Sıradan partiküller gibi,
kuasipartikler de uzayda yerelleştirilebilir ve hareket halindeyken
yerelleşmelerini sürdürebilir, partiküller ve diğer kuasipartiküllerle
etkileşime girebilirler. Bu durumda kuasimomentum ve kuasienergy'nin
korunmasına ilişkin mekanik kanunlar geçerliliğini korur. Etkin kütle kavramı
kuasipartiküllere kuadratik dağılım kanunuyla uygulanır. Yani, kuasipartiküllerin
davranışı sıradan partiküllerin davranışına çok benzer. Öte yandan, kuasipartiküller
(sıradan partikülleri aksine), temel uyarımları için gerekli olan bir ortamın
dışında bulunamazlar.
İç yapıları ile tüm kuasipartiküller iki sınıfa ayrılabilir;
tek-partikül uyarımı, yani, diğer uyarımlarla etkileşimden dolayı ‘tabaka’ ile
kaplanmış tek-partikül uyarımları (örneğin, partikül-boşluk veya delik çiftleri
tarafından çevrelenen bir boşluk), ve toplu uyarılar, yani eşit bileşen
takımları (örneğin, eksiton, plasmon, v.s.).
Kuasipartiküllere örnek olarak bir fonon (phonon),
plasmon, eksiton (exciton), boşluk (hole) ve magnon gösterilebilir.
Bunların kombinasyonlarını tanımlayan daha karmaşık kuasipartiküller de vardır.
Bir sistemdeki iki kuasipartikül benzer enerji ve momentum değerlerine sahip
olduğunda karışarak (hibridleşme) iki yeni kuasipartikül oluşur; bunların her
biri başlangıçtaki kuasipartiküllerin bazı karakteristik özelliklerine
sahiptir. Böylece, bir fotonun bir exciton veya bir optik fonon ile karışması polaritonların
oluşumuyla; bir fotonun bir magnona karışması fotomagnonların oluşumuyla
sonuçlanır.
Tipik Bazı
Kuasipartiküller
Kuasipartikül
|
Açıklama
|
Fermiyon
ve bozonlardan çok daha az kısıtlı özelliklere sahip, sadece iki boyutlu
sistemlerde ortaya çıkan bir kuasipartikül türüdür
|
|
İki
polaronun bağlı bir çifti
|
|
Bilinen
ilk kuasipartiküldür; bir sıvı gibi davranır
|
|
Bir
elektron ve bir boşluğun bağlı halidir; dielektrik veya yarıiletken kristalde
elektronik uyarma işlevi yapar
|
|
Bir
valens bantta elektron eksikliği
|
|
Katıdaki
diğer kuvvetlerden ve etkileşimlerden etkilenen bir elektron
|
|
Atomik
yeniden düzenlenmelerle ilişkili bir kuasikristaldeki titreşim (vibrasyon)
modları
|
|
Atomik
kaymalarla ilişkili bir kristal latisteki titreşim modları
|
|
İzole
olduğunda hareketsiz olan, bir kuasipartikül uyarımı
|
|
Holon
(chargon)
|
Elektronları
spin- yük ayrılmasından kaynaklanan kuasipartikül
|
Bir
metaldeki tek bir elektronun kollektif bir uyarımı
|
|
Bir
malzemedeki elektron spinlerinin uyumlu bir uyarımı
|
|
Belirli
süperiletkenlerde orta (midgap) boşluk durumu olarak ortaya çıkan kendi
antipartikülüne eşit bir kuasipartikül
|
|
Elektron
spin-orbital ayrılmasından oluşan bir kuasipartikül
|
|
Bir
plasmon-bir boşluk arasındaki kaplingden çıkan bir kuasipartikül
|
|
Bir
plazmanın uyumlu bir uyarımı
|
|
Bir
yüzey plasmonunun rezonans frekansında, harici bir elektromagnetik dalga
tarafından uyarılmasıdır
|
|
Fotonun,
diğer kuasipartiküllerle bir karışımı
|
|
Bir
malzemede iyonların sardığı, hareketli yüklü bir kuasipartikül
|
|
Aşırı
akışkan helyum-4'te temel bir uyarım
|
|
Kendini
güçlendiren bir uyarma dalgası
|
|
Katıların
içindeki elektronların spin-yük ayrımı sırasında bölünerek oluşturduğu
kuasipartikül
|
|
Üç
kuasipatrikülün (iki boşluk ve bir elektron, veya iki elektron ve bir boşluk)
uyumlu bir uyarımı
|
https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_quasiparticles
23 Kasım 2019
GERİ (partikül
fiziği)
