Yer, Güneş'ten üçüncü uzaklıktaki gezegen ve yaşamı barındırdığı bilinen tek astronomik objedir. Solar sistemde büyük miktarlarda su bulunabilirken, sıvı yüzey suyunu sadece Yer sürdürebilir. Yer yüzeyinin yaklaşık %71'i okyanustan oluşur ve bu oluşum Yer’in kutup buzu, göller ve nehirlerinin büyümesini önler. Yer yüzeyinin geri kalan %29'u kıtalardan ve adaları kapsatan karadır. Yer’in yüzey katmanı, yavaş hareket eden birkaç tektonik plakadan oluşur ve etkileşimle dağ sıralarını, volkanları ve depremleri oluşturur. Yer’in sıvı dış çekirdeği, yıkıcı solar rüzgarları saptıran, Yer magnetosferini şekillendiren magnetik alanı üretir.
Yer atmosferi çoğunlukla azot ve oksijenden
oluşur. Tropikal bölgeler, kutup bölgelerinden daha fazla solar enerji alır.
Enerji, atmosferik ve okyanus sirkülasyonuyla yeniden dağıtılır. Su buharı
atmosferde yaygın olarak bulunur ve gezegenin çoğunu kaplayan bulutları
oluşturur. Atmosferdeki karbondioksit (CO2) gibi sera gazları,
Güneş'ten gelen enerjinin bir kısmını yüzeye yakın tutar.
Yer, çevresi yaklaşık 40 000 km olan bir
elipsoiddir. Solar sistemdeki en yoğun gezegendir. Dört kayalık gezegenden
((Merkür, Venus, Yer, Mars) en büyüğü ve
en masif olanıdır. Yer, Güneş'ten yaklaşık sekiz ışık dakikası uzaklıktadır ve Güneş’in
yörüngesinde döner; bir devrimi tamamlaması bir yıl (yaklaşık 365.25 gün) sürer.
Yer kendi ekseni etrafında bir günde döner. Yer’in
dönme ekseni, Güneş'le olan yörünge düzlemine göre eğilir ve mevsimler oluşur. Yer,
yörüngesinde 380 000 km (1.3 ışık saniyesi) hızla dönen ve kabaca Yer’in dörtte
biri kadar geniş olan bir kalıcı doğal uydu olan Ay tarafından yörüngelenir.
Ay, gelgit kilitlemesi yoluyla Yer’e her zaman aynı tarafıyla bakar ve
gelgitlere neden olur, Yer’in eksenini stabilize eder ve kademeli olarak
dönüşünü yavaşlatır.
Yer, 4.5 milyar yıl önce oluştu. Tarihinin
ilk milyar yılı boyunca okyanuslar oluştu ve sonra yaşam gelişti. Yaşam küresel
olarak yayıldı ve Yer’in atmosferini ve yüzeyini etkilemeye başladı, bu da iki
milyar yıl önce Yer’in ‘Büyük Oksidasyon Olayı’na yol açtı. İnsanlar 300 000
yıl önce ortaya çıktı ve bugün yaklaşık 8 milyarlık bir nüfusa ulaştı. İnsanlar
hayatta kalmak için Yer biyosferine ve doğal kaynaklarına bağımlıdır, ancak bazı
aktiviteler giderek Yer’in tüm çevresini olumsuz yönde de etkilemiştir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Earth
31 Mart 2022
7 Mayıs 2024
GERİ (gezegen sistemi)
GERİ (astronomik obje)
GERİ (solar sistem)
GERİ (su)
