Tümevarımsallık, yasaların veri kümelerinden ‘uyarıldığı’ bilimsel felsefedir. Örneğin, yüklerden değişen mesafelerde elektrik kuvvetlerinin gücü ölçülebilir, elektrostatiklerin ters kare yasası indüklenebilir. Bu kavram, doğrulanabilirlik ile birlikte eski bilim felsefesi görüşünün iki elementinden biri olarak kabul edilir. Bir tümevarımcılık uygulaması, deneysel kanıtların, genelleme ve doğa yasalarına olan inancı nasıl doğrulayabileceğini veya tümevarım yoluyla haklı çıkarabileceğini gösterebilir.
Tümevarımın bazı yönleri Aristoteles'e atfedilir; örneğin, Prior Analytics'te, birincil ve dolaysız
önermeyi oluşturmaya hizmet eden tümevarımsal bir kıyas önermiştir. Bilim
adamları için bu, kanıtlayıcı bilimin ilkesini oluşturur. Ancak Yunan filozofu
ayrıntılı bir tümevarım teorisi geliştirmedi. Hatta bazı kaynaklar, Aristotelesçi
tümevarım kavramsallaştırmasının, tümevarımsal argümanların tümdengelimsel
olarak geçerli olduğu konumu nedeniyle, modern ana akım yorumlarından farklı
olduğunu belirtmektedir.
Modern tümevarımcılığın ilk biçimi, Francis Bacon gibi
düşünürlerin felsefeleriyle ilişkilidir. Bu, Bacon'ın, genel ilkeleri
duyulardan ve ayrıntılardan türeten ve giderek en genel ilkelere götüren bir
yöntem kullanarak, ampirik kanıtların istikrarlı ve artımlı bir şekilde
toplanmasını destekleme biçiminde gösterilebilir.
Tümevarımcılığın Newton fiziğine dayandığı da söylenir. Bu,
Isaac Newton'un, dünyanın gözlemlenemeyecek kadar küçük özelliklerini güçlü bir
ampirik temele sahip bir metodoloji aracılığıyla ele almanın zorunlu olduğu
inancını dile getiren Felsefede Akıl Yürütme
Kuralı’nda açıkça görülmektedir. Burada spekülatif hipotezin yerini gözlem
ve deney yoluyla elde edilen öncüllerden tümevarım alır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Inductionism
4 Temmuz 2021
10 Ekim 2023
GERİ
(bilim felsefesi, filozofları)
GERİ
(bilimin metateorisi)
GERİ
(bilim felsefesi, tablo)
