Stellar paralaks, yakındaki herhangi bir yıldızın (veya başka bir nesnenin) konumunun uzaktaki nesnelerin arka planına karşı belirgin kaymasıdır. Yer’in farklı yörünge konumları tarafından yaratılan son derece küçük gözlemlenen kayma, Yer yörüngesinde Güneş'in zıt taraflarına geldiğinde yaklaşık altı aylık zaman aralıklarında en büyüktür; gözlemler arasında yaklaşık iki astronomik birimlik bir temel mesafe verir. Paralaks, Yer ve Güneş'in farklı konumlarından dolayı meydana gelebilecek gözlemsel kaymaya yaklaşık olarak eşdeğer olan bu maksimumun yarısı olarak kabul edilir.
Stellar paralaksı tespit etmek çok zordur, varlığı
astronomide yüzlerce yıldır tartışılan bir konu olmuştur. İlk olarak 1806'da
Giuseppe Calandrelli tarafından gözlemlendi. Daha sonra 1838'de Friedrich
Bessel, Königsberg Gözlemevi'nde bir Fraunhofer helyometresi kullanarak 61
Cygni yıldızı için ilk başarılı paralaks ölçümünü yaptı.
Bir yıldızın paralaksı bilindiğinde, Yer’den uzaklığı
trigonometrik olarak hesaplanabilir. Ancak bir nesne ne kadar uzaksa, paralaksı
o kadar küçük olur. 21. yüzyıl astrometri tekniklerinde bile, doğru ölçüm
sınırları, mesafeleri yaklaşık 100 parsekten (veya kabaca 300 ışıkyılı) daha
uzak kılarak, bu teknikle elde edildiğinde yararlı olmayacak kadar yaklaşık
hale getirmektedir. Bu, paralaksın galaktik ölçekte nispeten yakın olan
nesnelere bir mesafe ölçümü olarak uygulanabilirliğini sınırlar. Daha uzaktaki
nesnelerin mesafesini ölçmek için standart mumlar ve spektral kırmızı-kayma
gibi diğer teknikler gereklidir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Stellar_parallax
29 Kasım 2020
