Astronomide stellar kinematik, yıldızların uzaydaki kinematiği veya hareketlerinin gözlemsel çalışması veya ölçülmesidir.
Stellar kinematik, Samanyolu ve uydularındaki stellar
hızların ölçülmesinin yanı sıra daha uzak galaksilerin iç kinematiğini de
kapsar. İnce disk, kalın disk, şişkinlik ve stellar halo dahil olmak üzere
Samanyolu'nun farklı alt bileşenlerinde yıldızların kinematiğinin ölçülmesi,
Galaksimizin oluşumu ve evrim tarihi hakkında önemli bilgiler sağlar. Kinematik
ölçümler ayrıca, Galaktik Merkezdeki süper kütleli kara delik ile ikili
yıldızların gravitasyonal karşılaşmalarının sonucu olarak yorumlanan,
Samanyolu'ndan kaçan aşırı hızlı yıldızlar gibi egzotik olayları da belirleyebilir.
Stellar kinematik, gravitenin etkisi altında yıldızların
hareketlerinin teorik olarak incelenmesini veya modellenmesini içeren stellar
dinamiği konusuyla ilgilidir, ancak farklıdır. Galaksiler veya yıldız kümeleri
gibi sistemlerin stellar-dinamik modelleri genellikle stellar-kinematik
verilerle karşılaştırılır veya test edilir (evrimsel
tarihlerini ve kütle dağılımlarını incelemek ve stellar yörüngeler üzerindeki
gravitasyonal etkileriyle karanlık madde veya süper kütleli kara deliklerin
varlığını tespit etmek için).
Stellar kinematik tipleri: Galaksilerdeki yıldızlar kinematiklerine göre sınıflandırılabilir.
Yüksek hızlı yıldızlar: Tanıma bağlı olarak, yüksek hızlı bir yıldız, Güneş'in çevresindeki yıldızların ortalama hareketine göre 65 km/s'den 100 km/s'ye hızlı hareket eden bir yıldızdır.
1. Runaway yıldızlar
Runaway bir yıldız, çevreleyen yıldızlararası ortama göre
anormal derecede yüksek bir hızda uzayda hareket eden bir yıldızdır. Runaway
bir yıldızın özel (proper) hareketi, genellikle yıldızın daha önce bir üyesi olduğu
bir yıldız ilişkisinden tam olarak uzaklaştığını gösterir.
2. Halo
yıldızlar
Halo yıldızlar, diski içinde Samanyolu'nun merkezi
etrafındakine benzer dairesel yörüngelerde bulunan Güneş'in veya solar
çevresideki diğer yıldızların çoğunun hareketini paylaşmayan çok eski
yıldızlardır. Bunun yerine, halo yıldızları eliptik yörüngelerde dolaşırlar,
genellikle diske eğimlidirler ve onları Samanyolu düzleminin çok üstüne ve
altına götürürler. Samanyolu'ndaki yörünge hızları Güneş'inkinden daha hızlı
olmasa da, farklı yolları yüksek nispi hızlarla sonuçlanır.
3. Hiperhızlı yıldızlar
Hiperhızlı yıldızlar, bir galaksinin durgun stellar
popülasyonundan çok daha yüksek hızlara sahiptir. Bu yıldızlardan bazıları
galaksinin kaçış hızını bile aşabilir. (Kaçış hızı, serbest, itici olmayan bir
nesnenin büyük bir cismin gravitasyonal etkisinden kaçması, yani ondan sonsuz
bir mesafe elde etmesi için gereken minimum hızdır.)
https://en.wikipedia.org/wiki/Stellar_kinematics
6 Mart 2021
