Yıldızların incelenmesi ve stellar evrim, Evren anlayışımız için temeldir. Yıldızların astrofiziği gözlem ve teorik anlayışla ve iç mekanın bilgisayar simülasyonlarıyla belirlenmiştir. Yıldız oluşumu, dev moleküler bulutlar olarak bilinen yoğun toz ve gaz bölgelerinde meydana gelir. Kararsızlaştığında, bulut parçaları gravitenin etkisi altında çökerek bir ön yıldız oluşturabilir. Yeterince yoğun ve sıcak bir çekirdek bölge, nükleer füzyonu tetikleyerek ve bir ana dizi yıldızı yaratır. Yıldızların çekirdeklerinde hidrojen ve helyumdan daha ağır neredeyse tüm elementler oluşturulmuştur.
Zaman çizelgesi, kronolojik sırayla olayların bir listesinin
gösterilmesidir. Stellar astronomi zaman çizelgesi:
·
MÖ 2300 - Çin'de yıldız isimlendirmenin ilk
büyük periyodu.
·
MÖ 134 - Hipparchus, stellar görünür
aydınlıkların büyüklük ölçeğini yaratır.
·
185 - Çinli astronolar, bir süpernova olan SN
185'i ilk gözlemleyenler oldu.
·
964 - Abd al-Rahman al-Sufi (Azophi), Andromeda
Galaksisi ve Büyük Macellan Bulutu'nun ilk kaydedilen gözlemlerini, ‘Sabit
Yıldızlar Kitabı'nı yazıyor ve çok sayıda yıldızı konumları, büyüklükleri,
renkleri, parlaklıklarıyla listeliyor ve her takımyıldız için çizimler veriyor.
·
1000'ler (on yıl) - Fars gökbilimci Abū Rayhan
al-Bīrūnī, Samanyolu galaksisini çok sayıda bulutsumsu yıldızın bir koleksiyonu
olarak tanımlar.
·
Ali ibn Ridwan ve Çinli gökbilimciler, şimdiye
kadar kaydedilen en parlak stellar olay olan SN 1006'yı gözlemlediler.
·
1054 - Çinli ve Arap astronomlar, yaratılışı
gözlenen tek bulutsu olan Yengeç Bulutsunun yaratılmasından sorumlu olan SN
1054'ü gözlemlediler.
·
1181 - Çinli astronomlar SN 1181 süpernovayı
gözlemledi.
·
• 1580 - Taqi al-Din, ‘Taqi ad-Din
Konstantinopolis Gözlemevi'nde, kendi icat ettiği ve saatleri, dakikaları ve
saniyeleri gösteren üç kadranlı mekanik ‘gözlem saati’yle yıldızların ‘doğru
yükselişi’ni ölçer.
·
1596 - David Fabricius, Mira'nın parlaklığının
değiştiğini fark eder.
·
1672 - Geminiano Montanari, Algol'un
parlaklığının değiştiğini fark etti.
·
1686 - Gottfried Kirch, Chi Cygni'nin
parlaklığının değiştiğini fark etti.
·
1718 - Edmund Halley astrometrik ölçümlerini
Yunanlılarınkilerle karşılaştırarak stellar düzgün hareketleri keşfeder.
·
1782 - John Goodricke, Algol'un parlaklık
değişimlerinin periyodik olduğunu fark eder ve etrafında hareket eden bir nesne
(badi) tarafından kısmen gölgede bırakıldığını ileri sürer.
·
1784 - Edward Pigott ilk Cepheid değişken
yıldızı keşfetti.
·
1838 - Thomas Henderson, Friedrich Struve ve
Friedrich Bessel stellar paralaksları ölçer.
·
1844 - Friedrich Bessel, Sirius ve Procyon'un
yalpalama hareketlerini bu yıldızların karanlık yoldaşları olduğunu öne sürerek
açıklar.
·
1906 - Arthur Eddington, stellar hareketlerle
ilgili istatistiksel incelemesine başladı.
·
1908 - Henrietta Leavitt, Cepheid
periyot-aydınlık ilişkisini keşfeder.
·
1910 - Ejnar Hertzsprung ve Henry Norris
Russell, yıldızların büyüklükleri ve spektral tipleri arasındaki ilişkiyi
inceliyor.
·
1924 - Arthur Eddington, ana-dizi kütle-aydınlıklık
ilişkisini geliştirdi.
·
1929 - George Gamow, yıldızlar için enerji
kaynağı olarak hidrojen füzyonunu önerdi.
·
1938 - Hans Bethe ve Carl von Weizsäcker,
yıldızlarda proton-proton zinciri ve CNO döngüsünü detaylandırdı.
·
1939 - Rupert Wildt, stellar opasite için
negatif hidrojen iyonunun önemini fark etti.
·
1952 - Walter Baade, Cepheid I ve Cepheid II
değişken yıldızlarını birbirinden ayırt etti.
·
1953 - Fred Hoyle, makul stellar iç
sıcaklıklarında, stellar üçlü alfa reaksiyonlarına izin verecek bir karbon-12
rezonansı öngörüyor.
·
1961 - Chūshirō Hayashi, ‘tamamen konvektif
yıldızların Hayashi izi’ çalışmasını yayınladı.
·
1963 - Fred Hoyle ve William A. Fowler,
süpermasif yıldızlar fikrini tasarladı.
·
1964 - Subrahmanyan Chandrasekhar ve Richard
Feynman, stellar titreşimleri için genel bir göreli kuram geliştirdi ve
süpermasif yıldızların genel bir göreli istikrarsızlığa maruz kaldıklarını
gösterdi.
·
1967 - Eric Becklin ve Gerry Neugebauer,
Becklin-Neugebauer objesini 10 mikrometrede keşfetti.
·
1977 - (25 Mayıs) Star Wars filmi yayınlandı,
dünya çapında bir fenomen haline geldi ve yıldız sistemlerine olan ilgiyi
artırdı.
• 2012 -
(2 Mayıs) Kara deliklerin varlığının ilk görsel kanıtı; Suvi Gezari'nin Johns
Hopkins Üniversitesi'ndeki ekibi, Hawaii teleskopu Pan-STARRS 1'i kullanarak, 2.7
milyon ışıkyılı uzaklıkta kırmızı bir devi yutan süpermasif kütleli bir kara deliğin
görüntülerini yayınladı.
ABD, Hawaii, Haleakala Gözlemevi'nde bulunan Panoramik Tarama Teleskopu ve Hızlı Yanıt Sistemi (Pan-STARRS1; gözlem kodu: F51 ve Pan-STARRS2 gözlem kodu: F52), astronomik kameralar, teleskoplar ve araştırma yapan bir bilgi işlem tesisinden oluşur. Ayrıca, sürekli olarak hareket eden veya değişken nesneler için gökyüzü ve ayrıca önceden tespit edilmiş nesnelerin doğru astrometri ve fotometrisini üretiyor. Ocak 2019'da ikinci Pan-STARRS veri yayını duyuruldu. 1,6 petabayt ile şimdiye kadar yayımlanan en büyük astronomik veri hacmidir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Timeline_of_stellar_astronomy
18 Şubat 2021
GERİ
(yıldız listeleri)
GERİ (yıldız)
GERİ (yıldızlarla ilgili makaleler)
