Plüton (minör-gezegen tanımı 134340 Plüton), Neptün'ün yörüngesinin ötesinde bir gövdeler halkası olan Kuiper kuşağında bir cüce gezegendir. Kuiper kuşağında keşfedilen ilk objejdi ve o bölgede bilinen en büyük gövde olmaya devam ediyor.
Plüton 1930'da keşfedildikten sonra,
Güneş'ten dokuzuncu gezegen olduğu ilan edildi. 1990'lardan başlayarak, bir
gezegen olarak statüsü, Kuiper kuşağı ve dağınık diskte, cüce gezegen Eris de
dahil olmak üzere benzer büyüklükteki birkaç objenin keşfinin ardından sorgulanmaya
başlandı. Bu durum, 2006 yılında Uluslararası Astronomi Birliği'nin (IAU), Plüton’u
hariç tutarak, ‘gezegen’ terimini resmi olarak tanımlamasına yol açtı. Plüton
bir cüce gezegen olarak yeniden sınıflandırdı.
Plüton, Güneş'in yörüngesinde dönen, bilinen
en büyük dokuzuncu ve en masif onuncu objedir. Hacimce bilinen en büyük trans-Neptünyen
objedir. Eris'ten daha az masiftir. Diğer Kuiper kuşağı objeleri gibi, Plüton
da esas olarak buz ve kayadan yapılmıştır. Ay'ın kütlesinin altıda biri ve
hacminin üçte biri kadardır. Güneş'ten 30 – 49 astronomik birim veya AU (4.4 – 7.4
milyar km) arasında değişen orta derecede eksentrik ve eğimli bir
yörüngeye sahiptir. Bu, Plüton'un periyodik olarak Güneş'e Neptün'den daha
yakın olduğu, ancak Neptün ile istikrarlı bir yörünge rezonansının çarpışmasını
önlediği anlamına gelir. Güneş'ten gelen ışığın ortalama uzaklığında (39.5 AU)
Plüton'a ulaşması 5.5 saat sürer.
Plüton'un bilinen beş uydusu vardır: Charon
(en büyüğü, çapı Plüton'un yarısından biraz fazladır), Styx, Nix, Kerberos ve
Hydra. Plüton ve Charon bazen ikili bir sistem olarak kabul edilir, çünkü
yörüngelerinin ‘barycenter’i her iki gövdenin içinde yer almaz. (Barycenter,
birbirinin etrafında dönen iki veya daha fazla cismin kütle merkezidir ve
cisimlerin etrafında döndüğü noktadır.)
New Horizons uzay aracı, 14 Temmuz 2015'te
Plüton'un yanından geçerek, bunu yapan ilk ve bugüne kadarki tek uzay aracı
oldu. Kısa uçuşu sırasında, Plüton ve uydularının ayrıntılı ölçümlerini ve
gözlemlerini yaptı. Eylül 2016'da astronomlar, Charon'un kuzey kutbunun
kırmızımsı-kahverengi kapağının, Plüton'un atmosferinden salınan metan,
nitrojen ve diğer gazlardan üretilen ve yaşamın ortaya çıkması için bileşenler
olabilecek organik makromoleküller olan tholinlerden oluştuğunu açıkladı.
https://en.wikipedia.org/wiki/Pluto
1 Nisan 2022
