Neptün, Güneş'ten sekizinci ve en uzak- bilinen solar gezegendir. Solar sistemde, çap olarak dördüncü-en büyük gezegen, üçüncü en-masif gezegen, tek en yoğun dev gezegendir. Dünya'nın kütlesinin 17 katıdır ve yakın-ikizi Uranüs'ten biraz daha masiftit. Neptün, Uranüs'ten daha yoğun ve fiziksel olarak daha küçüktür; çünkü daha büyük kütlesi, atmosferinin daha fazla gravitasyonal sıkışmasına neden olur. Solar sistemin iki buz devi gezegeninden biri olarak anılır (diğeri onun yakın-ikizi Uranüs'tür).
Neptün, öncelikle gazlardan ve sıvılardan
oluştuğundan, iyi tanımlanmış bir ‘katı yüzeye’ sahip değildir. Gezegen,
ortalama 30.1 AU (4,5 milyar km; 2,8 milyar mi) uzaklıkta her 164.8 yılda bir
Güneş'in etrafında döner. Adını Roma deniz tanrısından almıştır.
Neptün, çıplak gözle görülemez, solar sistemde
deneysel gözlem yerine matematiksel tahminle bulunan tek gezegendir. Uranüs'ün
yörüngesindeki beklenmedik değişiklikler, Alexis Bouvard'ın, yörüngesinin
bilinmeyen bir gezegen tarafından gravitasyonal *pertürbasyona maruz kaldığı
sonucuna varmasına yol açtı. Bouvard'ın ölümünden sonra, Neptün'ün konumu John
Couch Adams ve Urbain Le Verrier tarafından bağımsız olarak, onun gözlemlerine
dayanılarak tahmin edildi. (*Pertürbasyon, gezegenlerin oluşturduğu
gravitasyonal etkileşimle Kepler yasalarından sapmalardır.)
Neptün daha sonra 23 Eylül 1846'da Johann
Galle tarafından, bir teleskopla Le Verrier’in tahmin konumuna yakın bir
derecede gözlemlendi. En büyük ayı Triton, bundan kısa bir süre sonra
keşfedildi, ancak gezegenin geri kalan 13 bilinen ayının hiçbiri 20. yüzyıla
kadar teleskopik olarak konumlandırılamadı.
Neptün gezegenin Yer’den uzaklığı, ona çok
küçük bir görünür boyut kazandırıyor, bu da Yer’deki teleskoplarla çalışmayı
zorlaştırıyor. Neptün, 25 Ağustos 1989'da Voyager 2 tarafından ziyaret edildi;
Voyager 2, Neptün'ü ziyaret eden tek uzay aracı olmaya devam ediyor. Hubble
Uzay Teleskobu'nun ve uyarlanabilir optiklere sahip büyük Yer teleskopların
ortaya çıkışı, son zamanlarda uzaktan ilave ayrıntılı gözlemler yapılabilmesini
sağlıyor.
Jüpiter ve Satürn gibi, Neptün'ün atmosferi
su, amonyak ve metan gibi daha yüksek oranda ‘buz’ içermesine rağmen, eser
miktarda hidrokarbon ve muhtemelen azot ile birlikte temelde hidrojen ve
helyumdan oluşur. Ancak, Uranüs'e benzer şekilde, iç kısmı öncelikle buz ve
kayalardan oluşur; Uranüs ve Neptün, bu ayrımı vurgulamak için normalde ‘buz
devleri’ olarak kabul edilir. Bilinmeyen bir bileşenin Neptün'ü Uranüs'e
kıyasla daha derin bir maviye boyadığına inanılsa da, en dış bölgelerdeki metan
izleri gezegenin mavi görünümünü kısmen açıklamaktadır.
Uranüs'ün puslu, nispeten özelliksiz
atmosferinin aksine, Neptün'ün atmosferi aktif ve görünür hava düzenlerine
sahiptir. Örneğin, 1989'da Voyager 2 uçuşu sırasında, gezegenin güney
yarımküresinde Jüpiter'deki Büyük Kırmızı Nokta ile karşılaştırılabilir bir
Büyük Karanlık Nokta vardı. Daha yakın zamanlarda, 2018'de daha yeni bir ana
karanlık nokta ve daha küçük karanlık nokta tanımlandı ve incelendi. Ek olarak,
bu hava modelleri, solar sistemdeki herhangi bir gezegenin en güçlü sürekli
rüzgarları tarafından yönlendirilir ve kaydedilen rüzgar hızları 2100 km/sa
(580 m/s; 1300 mph) kadar yüksektir.
Güneş'e olan büyük uzaklığı nedeniyle
Neptün'ün dış atmosferi, bulutların tepesinde 55 K'ye (-218 °C; -361 °F)
yaklaşan sıcaklıklarla solar sistemdeki en soğuk yerlerden biridir. Gezegenin
merkezindeki sıcaklıklar yaklaşık olarak 5400 K (5100 °C; 9300 °F)'dir. Neptün,
1984'te keşfedilen ve daha sonra Voyager 2 tarafından doğrulanan soluk ve
parçalanmış bir halka sistemine sahiptir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Neptune
1 Nisan 2022
GERİ (gezegen sistemi)
GERİ (astronomik obje)
GERİ (solar sistem)
