Lunar Magma Okyanusu (lunar magma ocean)

Lunar magma okyanusu (LMO), Ay'ın yüzeyinde mevcut olduğu teorileştirilen ergimiş kaya tabakasıdır. Lunar magma okyanusu, muhtemelen Ay'ın oluşumundan (yaklaşık 4.5 veya 4.4 milyar yıl önce) 10 veya 100 milyon yıl sonrasına kadar Ay'da mevcuttu. Bu, proto-Yer ile başka bir gezegensel cisim arasındaki büyük bir çarpmanın ardından Ay'ın nispeten hızlı oluşumunun termodinamik bir sonucudur.

Ay, dev-çarpışmanın enkazından toplandıkça, gravitasyonal potansiyel enerjisi termal enerjiye dönüştürüldü. Ay'ın hızlı bir şekilde toplanması nedeniyle (yaklaşık bir aydan bir yıla kadar), termal enerji, lunar yüzey boyunca termal ışın yaymak için yeterli zamana sahip olmadığından hapsolmuştu. Lunar magma okyanusunun müteakip termokimyasal evrimi, Ay'ın büyük ölçüde anorthositik kabuğunu, europium (Eu) anomalisini ve KREEP malzemesini açıklar. (KREEP: K potassium, REE nadir toprak elementleri, P fosfor.)

Lunar magma okyanusu, Apollo 11 örnek koleksiyonunda bulunan anorthositik kaya parçalarını analiz ettikten sonra ilk olarak 1970 yılında iki grup tarafından önerildi. Wood ve diğer araştırmacılar analizler için 10085 yığın numune parçalarını kullandı. Apollo programı sırasında bulunan ferroan anorthosit kayaçları, birincil olarak (% 90'ın üzerinde) mineral plagioclasedan oluşur. Daha spesifik olarak, Ay'da bulunan ferroan anorthosit kayaçları, plagioclase kalsiyum (Ca) uç üyesinden (yani anorthit) oluşur. Bu, lunar anorthositelerinin saflığı ve anorthositein genellikle yüksek bir kristalleşme sıcaklığına sahip olması nedeniyle geçmişte Ay'ın en azından üst katmanlarının erimiş olduğunu göstermektedir.

Bazı açıklamalar:

Ferroan anorthosit: en büyük lunar kaya türlerinden biridir (Dowty ve diğerleri 1974, James 1980)

Anorthosit: bileşimi ile karakterize edilen bir magmatik kayadır; çoğunlukla plagioclase feldspar (% 90-100), minimum miktarda demir, magnezyum ve kalsiyum bileşenleri (% 0-10) içerir. (Feldspars: KAlSi₃O₈ – NaAlSi₃O₈ – CaAl₂Si₂O₈)

Anorthit: plagioclase feldspar mineral serisinin kalsiyumlu üyesidir.

Plagioclase: feldspar grubu içinde yer alan bir dizi tektosilikat (çerçeve silikat) mineralidir.

Erken kristalleşme ile karakterize edilen lunar magma okyanus katılaşmasının basitleştirilmiş modeli, lunar iç kısmına doğru yerleşen olivin ve piroksen ile karakterize edilir

 

https://en.wikipedia.org/wiki/Lunar_magma_ocean

10 Ekim 2020

  

GERİ (ay)

GERİ (ayda bilim)

GERİ (ayın kökeni)