Jüpiter, Güneş'ten beşinci gezegendir ve solar sistemin en büyüğüdür. Solar sistemdeki diğer tüm gezegenlerin toplam kütlesinin iki buçuk katından daha fazla, ancak Güneş'in kütlesinin binde birinden biraz daha az kütleye sahip bir gaz devidir. Jüpiter, Ay ve Venüs'ten sonra Yer’in gece gökyüzündeki en parlak üçüncü doğal objedir. İnsanlar tarih öncesi çağlardan beri bunu gözlemliyorlar; adını tanrıların kralı Roma tanrısı Jüpiter'den almıştır.
Jüpiter esas olarak hidrojenden oluşur,
kütlesinin dörtte biri ve hacminin onda biri helyumdur. Muhtemelen daha ağır
elementlerden oluşan kayalık bir çekirdeğe sahiptir, ancak diğer dev gezegenler
gibi Jüpiterin de iyi tanımlanmış katı bir yüzeyi yoktur. İç kısmının devam
eden daralması, Güneş'ten alınan miktardan daha fazla ısı üretir. Hızlı dönüşü
nedeniyle gezegenin şekli basık bir küredir; ekvator çevresinde hafif ama göze
çarpan bir şişkinliği vardır. Dış atmosfer, etkileşen sınırları boyunca
türbülans ve fırtınalar ile farklı enlemlerde birkaç bant halinde gözle görülür
şekilde ayrılmıştır. Bunun göze çarpan bir sonucu, teleskopların ilk gördüğü
17. yüzyıldan beri var olduğu bilinen dev bir fırtına olan ‘Büyük Kırmızı
Nokta'dır.
Jüpiter'i, soluk bir gezegen halka sistemi
ve güçlü bir magnetosfer çevreler. Jüpiter'in magnetik kuyruğu yaklaşık 800
milyon km (5.3 AU; 500 milyon mi) uzunluğunda olup, Satürn'ün yörüngesine olan
neredeyse tüm mesafeyi kapsar.
Jüpiter'in bilinen 80 ayı vardır (ve
muhtemelen daha da fazla); bunlardan dördü, Galileo Galilei tarafından 1610'da
keşfedilen Galilean ayıdır: Io, Europa, Ganymede ve Callisto. Io ve Europa, Yer’in
Ay’ı büyüklüğündedir. Callisto, neredeyse Merkür gezegeninin boyutundadır ve
Ganymede ise daha büyüktür.
Pioneer 10, Jüpiter'i ziyaret eden ilk uzay
aracıydı ve Aralık 1973'te gezegene en yakın yaklaşımını yaptı. O zamandan
beri, Jüpiter, 1973'ten 1979'a kadar Pioneer ve Voyager uçuş görevlerinden
başlayarak robotik uzay araçları tarafından birkaç kez keşfedildi. Daha sonra
1995'te Jüpiter'e gelen Galileo orbiter tarafından araştırıldı. 2007'de Yeni
Ufuklar, Jüpiter'i ziyaret etti. Gezegeni ziyaret eden son prob Juno, Temmuz
2016'da Jüpiter'in yörüngesine girdi.
https://en.wikipedia.org/wiki/Jupiter
31 Mart 2022
GERİ (gezegen sistemi)
GERİ (astronomik obje)
GERİ (solar sistem)
