Hava durumu, bir yer ile diğeri arasındaki hava basıncı,
sıcaklık ve nem farklılıklarından kaynaklanır. Bu farklılıklar, Güneş'in
herhangi bir noktadaki enlemle değişen açısı nedeniyle meydana gelebilir.
Kutupsal ve tropikal hava arasındaki güçlü sıcaklık kontrastı, en büyük ölçekli
atmosferik sirkülasyonlara yol açar: Hadley Hücresi, Ferrel Hücresi, Polar
Hücre ve jet akışı gibi. Orta enlemlerdeki hava durumu sistemleri, örneğin
tropikal olmayan siklonlar, jet akım akışının dengesizliklerinden kaynaklanır.
Yer’in ekseni yörünge düzlemine göre (ekliptik olarak
adlandırılır) eğimli olduğundan, güneş ışığı yılın farklı zamanlarında farklı
açılardan gelir. Yer yüzeyinde, sıcaklıklar genellikle yıllık ±400 C
arasındadır. Binlerce yıl boyunca, Yer’in yörüngesindeki değişiklikler, Yer
tarafından alınan solar enerji miktarını ve dağılımını etkileyerek uzun-süreli
iklimi ve küresel iklim değişikliğini etkileyebilir. Yüzey sıcaklığı
farklılıkları da basınç farklılıklarına neden olur. Atmosferik ısınmanın çoğu
Yer yüzeyiyle temastan kaynaklanırken, uzaya radyasyon kayıpları çoğunlukla
sabit olduğundan, yüksek irtifalar alçak irtifalara göre daha soğuktur.
Hava tahmini, gelecekteki bir zaman ve belirli bir konum
için atmosferin durumunu tahmin etmede bilim ve teknolojinin uygulanmasıdır.
Yer’in hava durumu sistemi kaotik bir sistemdir; sistemin bir bölümünde yapılan
küçük değişiklikler, bir bütün olarak sistem üzerinde büyük etkilere sahip
olacak şekilde büyüyebilir. Tarih boyunca insanlar hava durumunu kontrol etme
girişimlerinde bulunmuştur; tarım ve sanayi gibi beşeri faaliyetlerinin hava
koşullarını değiştirdiğine dair kanıtlar vardır.
Diğer gezegenlerde havanın nasıl çalıştığını incelemek,
Yer’de havanın nasıl çalıştığını anlamada yardımcı olmuştur. Solar sistemde
ünlü bir dönüm noktası olan ‘Jüpiter'in büyük kırmızı lekesi’, en az 300 yıldır
var olduğu bilinen antisiklonik bir fırtınadır. Ancak, hava gezegen cisimlerle
sınırlı değildir. Bir yıldızın koronası sürekli olarak uzayda kaybolur ve solar
sistem boyunca çok ince bir atmosfer yaratır. Güneş'ten fırlatılan kütlenin
hareketi, solar rüzgar olarak bilinir.
(a) Polar jet akımı 180 km/saat 'den daha yüksek hızlarda hareket
edebilir; burada en hızlı rüzgarlar kırmızı, yavaşlar mavidir renklidir, (b)
Jüpiter'in büyük kırmızı lekesi (Şubat 1979, Voyager 1 NASA uzay aracı
fotografı)
1985'ten 2005'e kadar dünya çapında oluşan tüm tropikal siklonların
izlerini gösterer bir harita
izlerini gösterer bir harita
https://en.wikipedia.org/wiki/Weather
12 Eylül 2020
GERİ
(yer)
