Gelenekselcilik (conventionalism)

Gelenekselcilik, belirli bir türün temel ilkelerinin, dış gerçeklikten ziyade toplumdaki (açık veya örtülü) anlaşmalara dayandığı felsefi tutumdur. Söylenmemiş kurallar felsefenin yapısında önemli bir rol oynamaktadır. Bu tutum genellikle dilbilgisi kurallarına göre yapılsa da, etik, hukuk, bilim, biyoloji, matematik ve mantık önermelerine uygulanması oldukça tartışmalıdır.

Dilbilim: Dilbilimsel gelenekselcilik tartışması Platon'un Cratylus'una ve Kumārila Bhaa felsefesine kadar uzanır. Ferdinand de Saussure'un l'arbitraire du signe'sinden bu yana modern dilbilimin standart konumu olmuştur, ancak son zamanlarda Margaret Magnus ve Vilayanur S. Ramachandran tarafından savunulan fonosemantiğin her zaman farklı görüşleri olmuştur.

Matematik felsefesi: Fransız matematikçi Henri Poincaré, gelenekselci bir görüşü dile getiren ilk kişiler arasındaydı. Geometrideki aksiyomların, fiziksel dünya hakkındaki insan sezgileriyle -muhtemelen kusurlu- görünürdeki tutarlılıkları için değil, ürettikleri sonuçlar için seçilmesi gerektiğini savundu.

Epistemoloji: Gelenekselcilik, başta A. J. Ayer ve Carl Hempel olmak üzere mantıksal pozitivistler tarafından benimsenmiş, matematiğe ve mantığa yayılmıştır. Fransız filozof Pierre Duhem, tüm bilimi kapsayan daha geniş bir gelenekselci görüşü benimsedi. Karl Popper, genelekselliğin anlamını daha da genişletti. Bilimsel Keşfin Mantığı'nda, ‘gelenekselci bir strateji’yi, bir teorisyen tarafından yanlışlayıcı bir gözlem veya deneyin sonuçlarından kaçınmak için kullanılan herhangi bir teknik olarak tanımladı.

Hukuk felsefesi: Hukuk felsefesine uygulandığı şekliyle gelenekselcilik, Amerikalı hukuk filozofu Ronald Dworkin'in Law's Empire adlı eserinde inşa ettiği üç rakip hukuk anlayışından biridir.

Platon'un Cratylus'unda gelenekselcilik (https://philosophy-models.blog/2019/01/11/naturalism-and-conventionalism-in-platos-cratylus/)


 

F. de Saussure
(1857 – 1913)

V. S. Ramachandran
(1951 – )

Henri Poincaré
(1854 – 1912)

A. J. Ayer
(1910 – 1989)

 

Carl Hempel
(1905 – 1997)

Pierre Duhem
(1861 – 1916)

Karl Popper
(1902 – 1994)

Ronald Dworkin
(1931- 2013)

 

https://en.wikipedia.org/wiki/Conventionalism

30 Haziran 2021
20 Ekim 2023

 

GERİ (bilim felsefesi, filozofları)
GERİ (bilimin metateorisi)
GERİ (bilim felsefesi, tablo)