Bilim felsefesinde eksik (yeterslz) belirlenim, belirli bir zamanda elimizde bulunan kanıtların, ona yanıt olarak hangi görüşlere sahip olmamız gerektiğini belirlemek için yetersiz olabileceği fikridir. Yetersiz belirlenim, tüm kanıtların herhangi bir bilimsel teoriyi zorunlu olarak eksik belirlediğini söyler.
Eksik belirlenim, mevcut kanıtlar kişinin bu kanıt hakkında
hangi görüşe sahip olması gerektiğini belirlemek için yetersiz olduğunda ortaya
çıkar.
Örneğin, tüm bilinen, elma ve portakallara tam olarak 10$
harcandığı ve elmalara 1$ portakallara 2$ harcanmış olsaydı, o zaman kişi bazı
olasılıkları ortadan kaldıracak kadar bilgi sahibi olurdu (örneğin, 6 portakal
satın alınamazdı), ancak hangi elma ve portakal kombinasyonunun satın
alındığını bilmek için yeterli kanıta sahip olmayacaktı. Bu örnekte, hangi
kombinasyonun satın alındığına dair bakışın mevcut kanıtlar tarafından ‘eksik
belirlenimli’ olduğu söylenebilir.
Eksik belirlenimi içeren argümanlar, kanıtlarla eksik
belirlendiği için bir sonuca inanmak için hiçbir neden olmadığını göstermeye
çalışır. O halde, belirli bir zamanda mevcut olan kanıtlar en az bir başka
hipotez tarafından eşit derecede iyi açıklanabiliyorsa, gözlemsel olarak
eşdeğer kabul edilebilecek eşit olarak desteklenen rakipten daha çok buna
inanmak için hiçbir neden yoktur (diğer birçok hipotez yine de ortadan
kaldırılabilir.).
Eksik belirlenimi içeren argümanlar, hem kanıtın ne olduğuna
dair bir iddiayı, hem de bu tür kanıtların bir sonucu yeterince belirlemediğini
içerdiğinden, bu iki iddiayı eksik belirlenim argümanı içinde aşağıdaki gibi
ayırmak genellikle yararlıdır:
1. Belirli
bir türün mevcut tüm kanıtları, birkaç rakip sonucun hangisinin doğru olduğunu
yeterince belirlemez
2. Bu
türden kanıtlar sadece bu sonuçlardan birine inanmakla ilgilidir.
3. Bu
nedenle, rakip sonuçlardan birine inanmak için hiçbir kanıt yoktur.
İlk öncül, bir teorinin eksik belirlenimdiğini iddia eder.
İkincisi, rasyonel kararın (yani mevcut kanıtların kullanılması) yetersiz
kanıta bağlı olduğunu söyler.
https://en.wikipedia.org/wiki/Underdetermination
16 Haziran 2021
20 Ekim 2023
GERİ (bilim
felsefesi, filozofları)
GERİ
(kavramlar)
GERİ
(bilim felsefesi, tablo)
