Doğa, en geniş anlamıyla, doğal, fiziksel veya maddi dünya
veya evrendir. Doğa fiziksel dünyanın fenomenlerine ve ayrıca genel olarak
yaşama atıfta bulunabilir. Doğa araştırması, bilimin tek olmasa da büyük bir
parçasıdır. İnsanlar doğanın bir parçası olmasına rağmen, insan aktivitesi
genellikle diğer doğa olaylarından ayrı bir kategori olarak anlaşılır.
Bugün kelimenin çeşitli kullanımları içinde,
"doğa" genellikle jeoloji ve vahşi yaşamı ifade eder. Doğa, canlı
bitkilerin ve hayvanların genel alanına ve bazı durumlarda cansız nesnelerle
ilişkili proseslere (süreçler)- hava durumu ve Yer’in jeolojisi gibi belirli türdeki
şeylerin varolma ve kendiliğinden değişme biçimlerine - atıfta bulunabilir. ‘Doğal çevre’ veya
vahşi doğa genellikle, vahşi hayvanlar, kayalar, orman ve genel olarak insan
müdahalesi ile büyük ölçüde değiştirilmemiş veya insan müdahalesine rağmen
varlığını sürdüren şeyler anlamına gelir. Üretilen nesneler ve insan
etkileşimi, örneğin 'insan doğası' veya 'doğanın tamamı' olarak nitelendirilmedikçe
genellikle doğanın bir parçası olarak kabul edilmez.
Yeryüzü
Yer, yaşamı desteklediği bilinen tek gezegendir ve doğal
özellikleri birçok bilimsel araştırmanın konusudur. Solar sistem içinde, Güneş’e
en yakın üçüncü sırada; en büyük karasal gezegen olup, toplamda beşinci en
büyük gezegendir. En belirgin iklim özellikleri, iki büyük kutup bölgesi, iki
nispeten dar ılıman bölge ve geniş bir ekvator tropikal - subtropikal bölgedir.
Yağış, yere göre, yılda birkaç metre ile bir milimetrenin altına su miktarı kadar
büyük ölçüde değişir. Yer yüzeyinin yüzde 71'i tuzlu su okyanuslarıyla
kaplıdır. Geri kalanı kıtalar ve adalardan oluşur.
Hayat
Hayatın veya yaşamın tanımı konusunda evrensel bir anlaşma
olmamasına rağmen, bilim adamları genellikle hayatın biyolojik tezahürünün
organizasyon, metabolizma, büyüme, adaptasyon, uyarıcılara tepki ve üreme ile
karakterize olduğunu kabul eder. Hayatın, basitçe organizmaların karakteristik
durumu olduğu da söylenebilir. Karasal organizmalar (bitkiler, hayvanlar,
mantarlar, protistler, arkeler ve bakteriler) için ortak olan özellikler,
hücresel olmaları, karmaşık organizasyona sahip karbon ve su bazlı olmaları,
bir metabolizmaya sahip olmaları, büyüme kapasitesine sahip olmaları,
uyaranlara cevap verebilmeleri ve yeniden üretilebilmeleridir. Bu özelliklere
sahip bir varlık genellikle hayat olarak kabul edilir. Bununla birlikte,
yaşamın her tanımı, tüm bu özelliklerin gerekli olduğunu düşünmez. İnsan yapımı
yaşam analogları da yaşam olarak kabul edilebilir.
İnsan ilişkileri
İnsanlar, yeryüzündeki toplam canlı biyokütlenin yalnızca
küçük bir kısmını oluştursa da, doğa üzerindeki insan etkisi orantısız bir
şekilde büyüktür. İnsan etkisinin kapsamı nedeniyle, insanların doğa olarak
gördükleri ile ‘yapılmış çevreler’ arasındaki sınırlar, aşırılıklar dışında
kesin değildir. Aşırılıklarda bile, fark edilebilir insan etkisinden arınmış
doğal çevre miktarı giderek daha hızlı bir şekilde azalmaktadır.
Doğa, hayat ve insan (varoluş) zaman çizelgeleri
https://en.wikipedia.org/wiki/Nature
19 Ekim 2020
GERİ
(yer)
