Ayrık (discrete) simetri: Modern dünyada, ayrık bir simetri, bir
sistemdeki sürekli olmayan değişiklikleri tanımlayan bir simetridir. Fizikte en
belirgin ayrık simetrilerden biri parite simetrisidir.
Baryon sayısı: Partikül
fiziğinde, baryon numarası, bir sistemin keskin bir şekilde korunan ilave
kuantum sayısıdır.
Electric yükü: Elektrik
yükü, maddenin elektromagnetik bir alana yerleştirildiğinde bir kuvvet
yaşamasına neden olan fiziksel özelliğidir. Net yükü olmayan bir nesneye nötral
denir.
Elektrozayıf kuvvet:
Partikül fiziğinde, elektrozayıf etkileşim veya elektrozayıf kuvvet, doğanın
bilinen dört temel etkileşiminden ikisinin birleşik tanımıdır: elektromagnetizma
ve zayıf etkileşim.
Enerji: Fizikte
enerji, nesne üzerinde çalışmak veya onu ısıtmak için bir nesneye aktarılması
gereken kantitatif özelliktir. Enerji korunmuş bir miktardır; enerjinin
korunumu yasası, enerjinin formda dönüştürülebileceğini, ancak yaratılamayacağını
veya yok edilemeyeceğini belirtir.
G-parite: Partikül
fiziğinde G-paritesi, C-paritesinin partiküllerin çoğullarına genellemesinden
kaynaklanan çarpımsal bir kuantum sayısıdır.
Hiperyük: Partikül
fiziğinde, bir partikülün hiperyükü Y, güçlü etkileşim altında korunan bir
kuantum sayısıdır; hiperyük kavramı, izospin, elektrik yükü ve flavor özelliklerini
açıklayan tek bir operatörü operatörü sağlar.
Homojenlik: Fizikte,
homojen bir malzeme veya sistem her noktada aynı özelliklere sahiptir,
düzensizlikler olmaksızın tek bir tiptir. Uniform bir elektrik alanı homojeniteyle
kıyaslanabilir. Farklı bileşenlerle yapılan bir malzeme ise, yönlendirilmiş bir
radyasyon alanıyla etkileşime girdiğinde elektromagnetik malzeme alanında etkin
biçimde homojen olarak tarif edilebilir.
İzospin: Nükleer
fizik ve parçacık fiziğinde izospin, güçlü etkileşimle ilgili bir kuantum
sayısıdır; daha spesifik olarak, izospin simetrisi, baryonların ve mezonların
etkileşimlerinde daha geniş görülen flavor simetrisinin bir alt kümesidir.
İzotropi: İzotropi tüm yönlerde tekdüzeliktir. (anizotropi,
özelliklerin yöne bağlı olarak sistematik olarak değiştiği durumları tanımlamak
için kullanılır.) İzotropik radyasyon, ölçüm yönünden bağımsız olarak aynı
yoğunluğa sahiptir ve bir izotropik alan, test partikülünün nasıl
yönlendirildiğine bakılmaksızın aynı eylemi uygular.
Kuark flavor (çeşni):
Partikül fiziğinde flavor, temel bir partikülün türünü ifade eder. Standart
Model altı kuark çeşnisi ve altı lepton çeşnisi sayar. Geleneksel olarak tüm
atomaltı partikülleri atanan çeşni kuantum sayılarıyla parametrelendirilirler.
Kuark renk: Kuantum kromodinamiğine (QCD) göre,
kuarklar renk yükü adı verilen bir özelliğe sahiptir; Her kuark bir renk taşır,
her antikuark bir anti-renk taşır.
Lepton jenerasyon
sayısı: Partikül fiziğinde lepton sayısı
(tarihsel olarak lepton yükü olarak da adlandırılır), temel bir partikül
reaksiyonundaki lepton sayısı ile antilepton sayısı arasındaki farkı temsil
eden korunmuş bir kuantum sayısıdır.
Lineer (doğrusal)
momentum : Newton
mekaniğinde doğrusal momentum, bir nesnenin kütlesinin ve hızının çarpımıdır;
büyüklük ve yöne sahip bir vektör miktardır. M bir nesnenin kütlesiyse ve v
onun hızı (ayrıca bir vektör miktar) ise, nesnenin momentumu: p = mv' dir.
Lorentz simetri: Rölativistik fizikte Lorentz
simetrisi, fizik yasalarının inert bir çerçeve içinde birbirine göre hareket
eden tüm gözlemciler için aynı kaldığını söyleyen özel görelilik nedeniyle, bir
gözlem veya gözlemsel simetrinin eşdeğeridir.
Proper orthokronos
Lorentz simetri: Zamanın yönünü koruyan Lorentz dönüşümlerine ortokronos
denir. Ortokronos dönüşümlerin alt grubu genellikle O+(1,3) olarak
gösterilir. Oriyantasyonu koruyanlara uygun (proper) denir; bunlar, doğrusal
dönüşümler olarak +1 determinanta sahiptir. Proper Lorentz dönüşümlerinin alt
grubu SO(1,3) olarak gösterilir.
Standart Model: Partikül
fiziğinin Standart Modeli, evrendeki bilinen dört temel kuvvetten üçünü
(elektromagnetik, zayıf ve güçlü etkileşimler) tanımlayan ve bilinen tüm temel
partikülleri sınıflandıran teoridir.
Uzayda çeviri: Fizik
ve matematikte, sürekli çeviri (translasyonal) simetri, herhangi bir çeviri
altındaki bir denklem sisteminin değişmezliğidir. Farklı translasyonal
simetrisi farklı translasyon altında değişmezdir. Fizik kanunları, uzayda
farklı noktaları ayırt etmezlerse, uzamsal bir çeviri altında çeviri yoluyla
değişmezdirler. Noether teoremine göre, fiziksel bir sistemin uzay çevirme simetrisi
momentumun korunumu yasasına eşdeğerdir.
Uzayda dönme: Fizikte,
bir sistem uzayda nasıl yönlendirildiğine bakılmaksızın aynı şekilde
davranırsa, Lagrangian'ı rotasyonel olarak değişmezdir. Noether teoremine göre,
fiziksel bir sistemin eylemi (Lagrangianının zaman içindeki integrali) dönme
altında değişmezse, açısal momentum korunur.
Yük, Parite, Zaman
Tersine Çevirme Simetrisi (CPT): Yük, parite ve zaman tersine çevirme
simetrisi (CPT), yük eşlenmesinin (C), parite dönüşümünün (P) ve zaman tersinin
(T) eşzamanlı dönüşümleri altında fiziksel yasaların temel bir simetrisidir.
CPT, temel düzeyde doğanın kesin bir simetrisi olarak gözlenen sadece C, P ve T
kombinasyonudur. CPT teoremi, CPT simetrisinin, tüm fiziksel olayları veya daha
kesin olarak, Hermitian Hamiltonian ile herhangi bir Lorentz değişmez lokal
kuantum alan teorisinin CPT simetrisine sahip olması gerektiğini söyler.
Zamansal çeviri
simetrisi: Zaman çevirisi simetrisi veya zamansal çeviri simetrisi (TTS),
fizikte olayların zamanlarını ortak bir aralıkta hareket ettiren matematiksel
bir dönüşümdür. Zaman çevirisi simetrisi, böyle bir dönüşüm altında fizik yasalarının
değişmediği hipotezidir.
Zayıf hiperyük: Partikül
fiziğinin elektrozayıf etkileşimleri standart modelinde zayıf hiperyük,
elektrik yükü ve zayıf izospinin üçüncü bileşeni ile ilgili bir kuantum
sayısıdır, genellikle YW olarak gösterilir ve ayar simetrisine U(1)
karşılık gelir.
Zayıf izospin: Partikül
fiziğinde zayıf izospin zayıf etkileşimle ilgili bir kuantum sayısıdır ve güçlü
etkileşim altında izospin fikrine paraleldir.
GERİ (simetri)
