Beta Lyrae (β Lyrae), sistemin geleneksel adıyla Sheliak, Lyra takımyıldızında bulunan çok yıldızlı bir sistemdir. Hipparcos görevi sırasında elde edilen paralaks ölçümlerine göre, Güneş'ten yaklaşık 960 ışık-yılı (290 parsek) uzaklıktadır.
Çıplak gözle tek bir ışık noktası gibi görünse de, gerçekte
14,3 büyüklükte veya daha parlak görünen altı bileşenden oluşur. Beta Lyrae A
olarak adlandırılan en parlak bileşenin kendisi, bir tutulan ikili çift (Aa) ve
bir tek yıldızdan (Ab) oluşan bir üçlü yıldız sistemidir. İkili çiftin iki
bileşeni Beta Lyrae Aa1 ve Aa2 olarak adlandırılır. Beta Lyrae B, C, D, E ve F
olarak adlandırılan ilave beş bileşen şu anda tek yıldız olarak kabul
edilmektedir.
Beta Lyrae Aa, yıldız sınıfı B6-8 birincil yıldızdan ve
muhtemelen aynı zamanda B-tipi bir yıldız olan ikincil bir yıldızdan oluşan
yarı bağımsız bir ikili sistemdir. Sistemdeki daha sönük, daha az kütleli
yıldız, bir zamanlar çiftin daha büyük kütleli üyesiydi ve bu da onun ilk
olarak ana diziden uzaklaşmasına ve dev bir yıldız olmasına neden oldu. Çift
yakın bir yörüngede olduğundan, bu yıldız bir deve dönüştüğünde Roche lobunu
doldurdu ve kütlesinin çoğunu yakınındakine aktardı.
İkincil, şimdi daha büyük kütleli olan yıldız, diske dik
olarak çıkıntı yapan iki kutuplu, jet benzeri özelliklerle bu kütle
transferinden bir yığılma diski ile çevrilidir. Bu yığılma diski, görünür aydınlıklığını
düşürerek, insanların ikincil yıldızı görmelerini engeller ve gökbilimcilerin
yıldız türünün ne olduğunu tam olarak belirlemesini zorlaştırır. İki yıldız
arasında aktarılan kütle miktarı, yılda yaklaşık 2 × 10−5 solar
kütleye eşdeğeridir, bu da yörünge periyodunda her yıl yaklaşık 19 saniyelik
bir artışa neden olur. Beta Lyrae'nin spektrumu, yığılma diski tarafından
üretilen emisyon hatlarını gösterir. Disk, sistemin parlaklığının yaklaşık
%20'sini üretir.
2006'da, uyarlanabilir bir optik araştırma, olası üçüncü bir
eş olan Beta Lyrae Ab'yi tespit etti. 0.54" açısal ayrımda +4.53
diferansiyel büyüklükle tespit edildi. Büyüklüklerdeki fark, spektral sınıfının
B2-B5 V aralığında olduğunu gösteriyor. Bu eş, beta Lyrae A'yı hiyerarşik üçlü
bir sistem yapacaktır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Beta_Lyrae
20 Mart 2022
GERİ (astronomik obje)
GERİ (basit bedenler)
GERİ (ekstrinsik değişken)
