Araştırma Etiği (research ethics)

Araştırma etiği, araştırmacıların etik davranışlarının yanı sıra araştırma faaliyetleri sırasında veya sonucunda ortaya çıkan ahlaki sorunlarla da ilgilidir.

Tarihsel olarak, Nazi insan deneyleri ve Tuskegee frengi deneyi gibi skandalların açığa çıkması, araştırmalarda insanların, hayvanların ve çevrelerin gereksiz yere zarar görmemesini sağlamak için araştırmanın etik yönetiminde net önlemlerin gerekli olduğunun anlaşılmasına yol açtı.

Araştırma etiğinin yönetimi ülkeler arasında tutarsızdır ve bunun nasıl ele alınması gerektiğine dair evrensel olarak kabul edilmiş bir yaklaşım yoktur. Bilgilendirilmiş onam, araştırma etiğinde anahtar bir kavramdır.

Etik kararlar verirken, farklı şeyler tarafından yönlendirilebiliriz, Filozoflar genellikle deontoloji, sonuççuluk, erdem etiği ve değer (etik) gibi yaklaşımlar arasında ayrım yapar. Yaklaşımdan bağımsız olarak, etik teorinin belirli tartışmalı konulara uygulanması uygulamalı etik olarak bilinir ve araştırma etiği, uygulamalı etik biçimi olarak görülebilir, çünkü etik teori gerçek dünyadaki araştırma senaryolarında uygulanır.

İnsan deneylerini veya hayvan deneylerini içeren araştırmaların tasarımında ve uygulanmasında etik sorunlar ortaya çıkabilir. Çevre, toplum veya gelecek nesiller için dikkate alınması gereken sonuçlar doğabilir

Araştırma etiği en çok tıbbi araştırmalarda bir kavram olarak geliştirilmiştir; en dikkate değer kurallar 1964 Helsinki Deklarasyonudur. Sosyal bilimler, bilgi teknolojisi, biyoteknoloji veya mühendislik gibi diğer alanlardaki araştırmalar, tıbbi araştırmalardakilere göre farklı türlerde etik kaygılar üretebilir.

Bazı gibi ülkelerde, öğrenciler, profesörler ve araştırmada çalışan diğer kişiler için zorunlu araştırma etiği eğitimi gereklidir.


Araştırma etiğinin üç alanı (yararlanılan kaynak: https://www.researchgate.net/figure/Three-domains-of-research-ethics_fig1_265732906)

A alanındaki önemli standartlar, araştırma özgürlüğü, bağımsızlık, profesyonel dürüstlük ve meslektaşlara ve öğrencilere saygı da dahil olmak üzere iyi araştırma uygulamalarıdır.

B alanının baskın standardı, bireyleri zarardan koruma ve insanlık onurlarına, bütünlüklerine ve özgürlüklerine, yani refahlarına ve özerkliklerine saygı gösterme yükümlülüğüdür.

C Alanı, eğitim uygulamaları ve politika oluşturma için araştırmanın uygunluğunu ve tipik olarak çocuklar ve gençler olmak üzere çeşitli gruplar için eğitim araştırmalarının değerini içerir.

 

https://en.wikipedia.org/wiki/Research#Research_ethics

20 Kasım 2021

 

GERİ (bilim ve teknoloji çalışmaları)
GERİ (politika)