Bir ön-ana-dizi (PMS: pre-main-sequence) yıldız, ana diziye henüz ulaşmamış durumdaki bir yıldızdır. Yaşamının erken dönemlerindedir ve çevresindeki yıldızlararası toz ve gaz zarfından kütle alarak büyüyen bir protostardır (önyıldız). Protostar bu zarftan uzaklaştıktan sonra, optik olarak görünür hale gelir ve Hertzsprung-Russell diyagramında öngörülen konumunda (stellar birthline) yeralır. Bu noktada, kütlesinin neredeyse tamamını ele geçirmiş, ancak henüz hidrojen yakma başlamamıştır (yani, hidrojenin nükleer füzyonu). Yıldız daha sonra daralır, iç sıcaklığı sıfır-yaş-ana-dizide hidrojen yakma başlayana kadar yükselir. Bu daralma dönemi, ön-ana-dizi durumudur.
Gözlemlenen bir PMS obje, 2'den az güneş kütlesine (M☉)
sahipse bir T Tauri yıldızı, 2–8 M☉ güneş kütlesine sahipse bir Herbig Ae/Be yıldızı olabilir. Henüz
daha büyük yıldızların ön-ana-dizi aşaması yoktur, çünkü protostar olarak çok
hızlı daralırlar. Görünür hale geldiklerinde, merkezlerindeki hidrojen tamamen
ergir; bunlar ana-dizi objelerdir.
PMS objelerin enerji kaynağı, ana dizideki yıldızlarda
hidrojen yanmasının aksine, gravitasyonal daralmadır. Hertzsprung – Russell
diyagramında, 0.5 M☉'dan fazla güneş kütlesine sahip olan ön-ana-dizi yıldızlar, önce
Hayashi izleri boyunca dikey olarak aşağıya, ardından ana dizide durana kadar Henyey izleri boyunca sola ve yatay
olarak hareket ederler. 0.5 M☉'den daha az güneş kütlesine
sahip olan ön-ana-dizi yıldızlar, tüm evrimleri için
Hayashi yolu boyunca dikey olarak daralır.
PMS yıldızları, yüzey gravitelerini ölçmede kullanılan
stellar spektrumları ile ana dizideki yıldızlardan ampirik olarak ayırt
edilebilir. Bir PMS objesi, aynı stellar kütleye sahip bir ana dizi yıldızından
daha büyük bir yarıçapa ve dolayısıyla daha düşük bir yüzey graviteye sahiptir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Pre-main-sequence_star
21 Aralık 2020
