Yüzeyaltı Okyanusu (subsurface ocean)

Bilimsel fikir birliği, Europa'nın yüzeyinin altında bir sıvı su tabakasının bulunduğu ve gelgit hareketinden kaynaklanan ısının, yüzeyaltı okyanusunun sıvı kalmasına izin verdiği yönünde. Europa'nın yüzey sıcaklığı ekvatorda ortalama 110 K (−160 0C) ve kutuplarda yalnızca 50 K (−220 0C) olup, Europa'nın buzlu kabuğunu granit kadar sert tutar.

Yüzeyaltl okyanusuna dair ilk ipuçları, gelgit ısınmasıyla ilgili teorik değerlendirmelerden geldi (Europa'nın biraz eksentrik yörüngesi ve diğer Galile uydularıyla olan yörünge rezonansının bir sonucu). Galileo görüntüleme ekibi üyeleri, Voyager ve Galileo görüntülerinin analizinden yüzeyaltı okyanusunun varlığını savunuyorlar. En dramatik örnek, bazılarının yüzeyaltı okyanusunun buzlu kabuk boyunca eridiği bir bölge olarak yorumladığı, Europa'nın yüzeyindeki ortak bir özellik olan 'kaos alanı'dır.

Bu yorum tartışmalıdır. Europa'yı inceleyen jeologların çoğu, okyanusun nadiren mevcut yüzeyle doğrudan etkileşime girdiği veya hiç etkileşime girmediği, yaygın olarak 'kalın buz' modeli olarak adlandırılan modeli tercih ediyor.

Kalın buz modelinin en iyi kanıtı, Europa'nın büyük kraterleri üzerinde yapılan bir çalışmadır. En büyük etki yapıları, eşmerkezli halkalarla çevrelenmiştir ve nispeten düz, taze buzla doldurulmuş gibi görünmektedir; buna ve Europa gelgitleri tarafından üretilen ısı miktarına dayanarak, katı buzun dış kabuğunun yaklaşık 10 ila 30 km kalınlığında olduğu ve yumuşak bir 'sıcak buz' tabakasının da bulunduğu tahmin edilmektedir; bu, yaklaşık 100 km derinlikte sıvı okyanusun olduğu anlamına gelebilir. Bu, Europa'nın okyanuslarının hacminin 3×1018m3'e, yani Yer okyanuslarının hacminin iki veya üç katı kadar olmasına yol açar.

İnce buz modeli, Europa'nın buz kabuğunun yalnızca birkaç kilometre kalınlığında olabileceğini öne sürüyor. Ancak çoğu gezegen bilimci, bu modelin yalnızca Jüpiter'in gelgitlerinden etkilendiğinde elastik davranan Europa'nın kabuğunun en üst katmanlarını dikkate aldığı sonucuna varıyor. Bunun bir örneği, Europa'nın kabuğunun ağır bir yük tarafından ağırlıklandırılan ve esneyen bir düzlem veya küre olarak modellendiği bükülme analizidir.

Bunun gibi modeller, buz kabuğunun dış elastik kısmının 200 metre kadar ince olabileceğini öne sürüyor. Eğer Europa'nın buz kabuğu gerçekten sadece birkaç kilometre kalınlığındaysa, bu 'ince buz' modeli, sıvı iç kısmın yüzeyle düzenli temasının açık sırtlar yoluyla meydana gelebileceği ve kaotik alanların oluşmasına neden olabileceği anlamına gelecektir. Tamamen buz kabuğundan geçen büyük darbeler aynı zamanda yüzeyaltı okyanusunun da açığa çıkmasının bir yolu olabilir.

İnce bir buz kabuğu ve kayalık bir manto ve metalik çekirdeğin üzerinde yüzeyaltı okyanusu olan Europa'nın olası iç yapısının modeli (Wiki)
Aktif bir okyanus dünyasının buz kabuğunun altındaki süreçleri araştırmaya yönelik süreçlerle ilgili artistik bir izlenim. Kırmızı daireler, yüzeyaltı okyanusundan türetilen deniz partiküllerinin tanımlanabileceği ve korunabileceği diğer okyanus dünyalarındaki aday yerleri gösterir (tos.org/oceanography)

 

https://en.wikipedia.org/wiki/Europa_(moon)#Subsurface_ocean

10 Kasım 2024

 

GERİ (su)