Üçten fazla yıldıza sahip hiyerarşik çoklu yıldız sistemleri, bir dizi çok kompliike düzenleme üretebilir. Bu düzenlemeler, Evans'ın (1968) mobil diyagramları ile organize edilebilir.
Hiyerarşik
sistem örnekleri aşağıdaki şekilde verilmiştir (Mobil diyagramlar). Diyagramın
her seviyesi, sistemin daha küçük boyutlu iki veya daha fazla sisteme
ayrışmasını gösterir.
Evans, ikiden fazla ‘küçükleri’ olan bir
düğüm varsa, yani bazı alt sistemlerin ayrıştırılması, karşılaştırılabilir
boyutta iki veya daha fazla yörünge içeriyorsa, bir diyagram çoğullaması
çağırır. Üçlü yıldızlar için daha önce gördüğümüz gibi, bu kararsız olabilir,
çoklu yıldızların simpleks olması beklenir, yani her seviyede tam olarak iki küçük
vardır. Evans, diyagramdaki düzey sayısını hiyerarşi olarak adlandırır.
·
Hiyerarşi 1'in (b)'deki gibi simpleks (basit)
bir diyagramı ikili bir sistemi tanımlar.
·
Hiyerarşi 2'nin simpleks diyagramı, (c)'deki
gibi üçlü bir sistemi veya (d)'deki gibi dörtlü bir sistemi tanımlayabilir.
·
Hiyerarşi 3'ün simpleks diyagramı, dört– sekiz
bileşenden herhangi birine sahip bir sistemi tanımlayabilir. (E)'deki mobil
diyagram, yakın bir ikili sistemin etrafında dönen tek bir uzak bileşenden
oluşan hiyerarşi 3'e sahip dörtlü bir sistemin bir örneğini gösterir ve yakın
ikilinin bileşenlerinden biri daha da yakın bir ikili olur.
·
Hiyerarşi 3'e sahip bir sistemin gerçek bir
örneği, Alpha Geminorum veya α Gem olarak da bilinen Castor'dur. Daha yakından
incelendiğinde iki spektroskopik ikili yıldızdan oluştuğu görülebilen görsel
bir ikili yıldızdan oluşur. Kendi başına bu, (d)'deki gibi dörtlü bir hiyerarşi
2 sistemi olacaktır, ancak aynı zamanda yakın bir kırmızı cüce ikili olan daha
sönük, daha uzak bir bileşen tarafından yörüngede dönmektedir. Bu, altılı bir
hiyerarşi 3 sistemi oluşturur.
·
A. A. Tokovi’nin Çoklu Yıldız Kataloğu’nda 1999
yılı itibarıyla gerçekleşen maksimum hiyerarşi 4'tür. Örneğin, Gliese 644A ve
Gliese 644B yıldızları, yakın bir görsel ikili yıldız gibi görünen şeyi
oluşturur; Gliese 644B spektroskopik bir ikili olduğundan, aslında üçlü bir
sistemdir. Üçlü sistem, daha uzaktaki görsel refakatçi Gliese 643'e ve daha da
uzaktaki görsel refakatçi Gliese 644C'ye sahiptir; bunların, Gliese 644AB ile
ortak hareketlerinden dolayı, üçlü sisteme gravitasyonal olarak bağlı olduğu
düşünülür. Bu, mobil diyagramı (f)'de görünen seviye 4'ün diyagramı olacak
beşli bir sistem oluşturur.
Daha yüksek hiyerarşiler de mümkündür. Bu yüksek hiyerarşilerin çoğu ya sabittir ya da iç karışıklıklardan zarar görmüşlerdir. Bazıları, karmaşık çoklu yıldızların zaman içinde teorik olarak daha az karmaşık çoklu yıldızlara parçalanacağını düşünüyor, örneğin daha yaygın olarak gözlemlenen üçlüler veya dörtlüler gibi.
https://en.wikipedia.org/wiki/Star_system#Higher_multiplicities
2 Haziran 2022
