Ay’ın Yakın Tarafı
Ay'ın yakın tarafı, sürekli olarak Yeryüzüne doğru çevrilmiş
olan lunar yarımküresi iken, karşısı uzak taraftır. Ay'ın yalnızca bir tarafı
Yeryüzünden görülebilir, çünkü Ay’ın kendi ekseni üzerindeki dönme hızı, Ay’ın Yeryüzünün
yörüngesinde döndüğü hızla aynıdır; bu, senkronize dönme veya gelgit kilitleme
olarak bilinen bir durumdur.
Ay doğrudan Güneş tarafından aydınlatılır ve döngüsel olarak
değişen izleme koşulları ay evrelerine neden olur. Bazen Ay'ın karanlık kısmı,
yerkürenin yüzeyinden ve Ay'a yansıyan dolaylı güneşışığı olan yerışığı
nedeniyle hafifçe görülebilir.
Ay'ın yörüngesi hem eliptik hem de ekvator düzlemine eğimli
olduğundan, librasyon Ay yüzeyinin %59 kadarının Yeryüzünden görülmesine izin
verir. (Librasyon, Dünya'ya bağlı gözlemciler tarafından algılanan ve
perspektiflerindeki değişikliklerin neden olduğu Ay'ın salınımı veya
sallanmasıdır)
Ay’ın Uzak Tarafı
Ay'ın uzak tarafı, Ay'ın, her zaman yeryüzünden uzağa bakan
yarımküresidir. Uzak tarafın arazisi, çok sayıda darbe kraterleri ve yakın
tarafa kıyasla nispeten az sayıda düz lunar maria ile engebelidir. Solar sistemdeki
en büyük kraterlerden birine, Güney Kutbu – Aitken havzasına sahiptir. Ay'ın
her iki tarafında iki hafta güneş ışığı ve ardından iki hafta gece yaşanır;
buna rağmen, uzak taraf bazen Ay'ın karanlık tarafı olarak adlandırılır, burada
‘karanlık’ güneş ışığından yoksun görünmek anlamına gelir.
Uzak tarafın yaklaşık yüzde 18'i, librasyon nedeniyle bazen
Yeryüzünden görülebilir. Geriye kalan yüzde 82, Sovyet Luna 3 uzay sondası
tarafından fotoğraflandığı 1959 yılına kadar gözlemlenmeden kaldı. Sovyet
Bilimler Akademisi, 1960 yılında uzak tarafın ilk atlasını yayımladı. Apollo 8
astronotları, 1968'de Ay'ın etrafında döndüklerinde uzak tarafı şahsen gören
ilk insanlardı. İnsanlı ve insansız tüm yumuşak inişler, Chang'e 4 uzay
aracının uzak taraftaki ilk inişi yaptığı 3 Ocak 2019'a kadar Ay'ın yakın
tarafında gerçekleşmişti.
Şubat 2020'de Çinli gökbilimciler ilk kez bir lunar püskürme
dizisinin yüksek çözünürlüklü bir görüntüsünü ve ayrıca iç mimarisinin doğrudan
analizini bildirdiler. Bunlar, Ay'ın uzak tarafını incelerken, Chang'e 4
görevinin bir parçası olarak Yutu-2 gezgini üzerindeki Lunar Penetrating Radarı
(LPR) tarafından yapılan gözlemlere dayanıyordu.
(a) Ay’ın yakın tarafı, NASA'nın LRO (lunar keşif yörüngesi)
tarafından, (b) Ay’ın uzak tarafı, Apollo 16 tarafından fotograflanmıştır
https://en.wikipedia.org/wiki/Near_side_of_the_Moon
https://en.wikipedia.org/wiki/Far_side_of_the_Moon
https://en.wikipedia.org/wiki/Far_side_of_the_Moon
2 Eylül 2020
GERİ (ay)
GERİ
(ayın yüzeyi ve özellikler)
