Sismik Süreksizlik
Yerkürenin iç
yüzeyinde yaklaşık 2900 km derinlikte sismik bir süreksizlik meydana gelir (Çekirdek-Manto
Sınırı, CMB); burada sismik dalgaların
hızında (depremler veya patlamalar tarafından üretilen) meydana gelen ani bir
değişiklik oluşur. Bu derinlikte, birincil sismik dalgalar (P dalgaları) hızla
azalırken, ikincil sismik dalgalar (S dalgaları) tamamen kaybolur. S, kayma
malzemesini sallar ve sıvılardan geçemez, bu nedenle aşağıdaki ünite sıvı veya
erimiş halde iken, süreksizlik üzerindeki ünitenin katı olduğu düşünülmektedir.
Dünya'nın çekirdek-manto sınırında, katı mantonun akustik
empedansları ile erimiş dış çekirdek arasındaki farklar nedeniyle, 2900 km
derinlikteki sismik dalga hızlarındaki süreksizlik ile gözlenir. P-dalga
hızları, dış çekirdekte derin mantodan çok daha yavaştır, S-dalgalar ise
çekirdeğin sıvı kısmında bulunmaz.
Çekirdek-manto sınırı süreksizliği (CMB), sismolog Beno
Gutenberg (1889-1960) tarafından keşfedilmiş ve Dünya'nın iç yapısının
anlaşılmasına önemli katkısı olmuştur. CMB, Gutenberg süreksizliği,
Oldham-Gutenberg süreksizliği veya Wiechert-Gutenberg süreksizliği olarak da
adlandırılır; ancak zamanımızda daha çok Gutenberg süreksizliği veya
"G" terimi kullanılmaktadır.
Çekirdek-Manto
Sınırında P-Dalgası ve S-Dalgasının Hareket Yolları
P-dalgaları çekirdek-manto sınırında yansıtıldığından ve
kırıldığından merkezden 1030 ile 1430 arasında yüzeyde
ortaya çıkmaz. S-dalgaları ise 1030 ve 1800 arasında daha
belirgin bir gölge oluşturur.
Çekirdek-manto sınırında (CMB) P-dalgası ve S-dalgası hareket yolları
Dünya içinin şematik görünümü: 1. kıtasal kabuk, 2. denizel kabuk, 3.
üst manto, 4. alt manto, 5. dış çekirdek, 6. iç çekirdek, A: Mohorovicic
süreksizliği, B: Wiechert-Gutenberg süreksizliği (çekirdek - manto sınırı, CMB),
C: Lehman süreksizliği (dış çekirdek - iç çekirdek sınırı)
9 Ekim 2019
GERİ
(astrofizik)
GERİ (yerkürenin tabakaları ve süreksizlikler)
GERİ
(süreksizlikler)
