Uluslararası ilişkiler (IR), egemen devletler arasındaki etkileşimlerdir. Bu etkileşimlerin bilimsel çalışmasına uluslararası çalışmalar, uluslararası politika veya uluslararası ilişkiler de denir. Daha geniş anlamda, uluslararası ilişkiler çalışması, çok taraflı ilişkilere ek olarak, devletler arasındaki savaş, diplomasi, ticaret ve dış politika gibi tüm faaliyetlerin yanı sıra, hükümetlerarası kuruluşlar, uluslararası sivil toplum kuruluşları, uluslararası hukuk organları ve çok uluslu kuruluşlar gibi diğer uluslararası aktörlerle ve diğer aktörlerle olan ilişkilerle ilgilidir. Uluslararası ilişkiler içinde öne çıkan oluşumlar arasında gerçekçilik, liberalizm, yapılandırmacılık ve rasyonalizm gibi birkaç düşünce okulu vardır.
Uluslararası
ilişkiler, karşılaştırmalı siyaset, siyaset teorisi, siyasi metodoloji ve kamu
yönetimi ile birlikte siyaset biliminin önemli bir alt disiplini olarak
sınıflandırılmaktadır. Ayrıca genellikle antropoloji, ekonomi, coğrafya, hukuk,
felsefe, sosyoloji ve tarih gibi diğer alanlardan da yoğun bir şekilde
yararlanır.
Uluslararası
politika antik çağlardan beri analiz edilirken, uluslararası ilişkiler,
Birleşik Krallık'taki Aberystwyth Üniversitesi tarafından ilk kez lisans ana
dal olarak sunulduğu 1919 yılına kadar ayrı bir alan haline gelmedi. İkinci
Dünya Savaşı'ndan sonra, uluslararası ilişkiler, kısmen Soğuk Savaş'ın
jeostratejik endişelerine yanıt olarak, özellikle Kuzey Amerika ve Batı
Avrupa'da hem önemi arttı hem de bilimsel açıdan gelişti. Sovyetler Birliği'nin
çöküşü ve ardından 20. yüzyılın sonlarında küreselleşmenin yükselişi, hızla
değişen uluslararası sistemin yeni teorilerini ve değerlendirmelerini ön plana
çıkardı.
Analiz
seviyeleri
·
Sistemik düzey kavramları: Uluslararası
ilişkiler genellikle analiz düzeyleri açısından incelenir. Sistemik düzeydeki
kavramlar, anarşiyle karakterize edilen uluslararası ortamı tanımlayan ve
şekillendiren geniş kavramlardır.
o Egemenlik:
Bağlılık (karşılıklı bağımlılık) ve bağımlılık kavramlarından önce,
uluslararası ilişkiler ve egemenlik fikrine dayanır.
o Güç:
Uluslararası ilişkilerde güç kavramı, uluslararası ilişkilerdeki kaynakların,
yeteneklerin ve nüfuzun derecesi olarak tanımlanabilir.
o Ulusal
çıkar: İktidar ve egemenliğin arkasındaki belki de en önemli kavram olan ulusal
çıkar, bir devletin kendisine avantaj veya fayda sağlamaya çalıştığı diğer
devletlerle ilgili eylemidir.
o Devlet-dışı
aktörler: 21. yüzyılda uluslararası sistemin statükosu artık sadece devletlerin
tekelinde olmayıp, uluslararası sisteme öngörülemeyen davranışları uygulamak
için özerk bir şekilde hareket eden devlet-dışı aktörlerein varlığına da
bağlıdır.
o Güç
blokları: Uluslararası ilişkilerde güç bloklarının varlığı kutuplulukla ilgili
önemli bir faktördür. Soğuk Savaş sırasında, birkaç ulusun ideolojik farklılıklara
veya ulusal çıkarlara dayalı olarak bir tarafa veya diğerine hizalanması,
uluslararası ilişkilerin endemik (yöresel) bir özelliği haline gelmiştir.
o Kutupluluk:
Uluslararası ilişkilerde kutupluluk, uluslararası sistem içindeki gücün
düzenlenmesini ifade eder. Kavram, Soğuk Savaş sırasındaki iki süper güç
arasındaki çatışmanın uluslararası sisteme hakim olduğu iki kutupluluktan
doğmuş olıp, teorisyenler tarafından geriye dönük olarak uygulanmıştır.
o Karşılıklı
bağımlılık: Karşılıklı sorumluluk ve başkalarına bağımlılık görüşünün
savunucuları, özellikle uluslararası ekonomik etkileşimle birlikte artan
küreselleşmeye işaret ediyor.
o Bağımlılık:
Bağımlılık teorisi, en çok Marksizm ile ilişkilendirilen bir teoridir; bir dizi
çekirdek devletin, kendi refahları için bir dizi daha zayıf çevre devletten
yararlandığını belirtir.
o Uluslararası
ilişkilerin sistemik araçları: Bu kavramlar kapsamındaki tipik bazı araçlar
olarak diplomasi, yaptırımlar, savaş, uluslararası
utancın seferber edilmesi, ekonomik ve / veya diplomatik faydaların tahsisi;
karşılıklı fikir, bilgi, sanat, müzik ve dil alışverişi sayılabilir.
·
Uluslararası ilişkilerde birim düzeyindeki
kavramlar: Bir analiz düzeyi olarak birim düzeyi, açıklamasını uluslararası
sistem yerine devlet düzeyinde konumlandırdığı için genellikle devlet düzeyi
olarak anılır.
o Rejim
türü: Genellikle, bir devletin hükümet biçiminin, bir devletin uluslararası
ilişkilerde başkalarıyla etkileşim biçimini belirleyebileceği düşünülür.
o Statükoya
karşı revizyonizm: Devletler, uluslararası statükoyu kabul etmelerine veya
revizyonist olmalarına, yani değişim istemelerine göre sınıflandırılabilir.
Revizyonist devletler, statüko nedeniyle kendilerini dezavantajlı hissederek
uluslararası ilişkilerin kural ve uygulamalarını temelden değiştirmeye çalışabilirler.
o Din:
Dinin, bir devletin uluslararası sistem içinde hareket etme şekli üzerinde
etkisi olabilir, farklı teorik bakış açıları, onu biraz farklı bir şekilde ele
alır.
·
Bireysel veya alt birim düzeyindeki kavramlar: Birimin
(devletin) altındaki düzey, hem uluslararası ilişkilerde diğer teorilerin
açıklamakta başarısız olduğu faktörleri açıklamak, hem de uluslararası
ilişkilerde devlet merkezli bir bakış açısından uzaklaşmak açısından faydalı
olabilir.
https://en.wikipedia.org/wiki/International_relations
28 Şubat 2024
GERİ (sosyalbilimler anasayfa)
