Yaygın olarak yeryüzü olarak da adlandırılan toprak, bitkilerin ve toprak organizmalarının yaşamını birlikte destekleyen organik madde, mineraller, gazlar, sıvılar ve organizmaların bir karışımıdır. Bazı bilimsel tanımlar, eski terimi özellikle yer değiştirmiş toprakla sınırlandırarak, kirliliği, topraktan ayırır.
Toprak, minerallerden ve
organik maddeden (toprak matrisi) oluşan katı bir fazın yanı sıra gazları
(toprak atmosferi) ve suyu (toprak çözeltisi) tutan gözenekli bir fazdan
oluşur. Buna göre toprak; katı, sıvı ve gazlardan oluşan üç durumlu bir
sistemdir.
Toprak çeşitli
faktörlerin bir ürünüdür; iklimin etkisi, rölyef (yükseklik, yönelim ve arazi
eğimi), organizmalar ve zamanla etkileşime giren toprağın ana malzemeleri
(orijinal mineraller). Erozyonla birlikte hava koşullarının da dahil olduğu çok
sayıda fiziksel, kimyasal ve biyolojik süreç yoluyla sürekli olarak gelişme
göstermektedir. Karmaşıklığı ve güçlü iç bağlantısı göz önüne alındığında,
toprak ekolojistleri, toprağı bir ekosistem olarak görüyor.
Çoğu toprağın kuru kütle
yoğunluğu (kuruyken boşluklar dikkate alınarak toprağın yoğunluğu) 1.1 ila 1.6
g/cm3 arasındadır, ancak toprağın parçacık yoğunluğu 2.6 ila 2.7
g/cm3 aralığında çok daha yüksektir. Yer gezegeninin toprağının çok
az bir kısmı Pleistosen'den daha yaşlıdır, ancak hiçbiri Senozoik'ten daha
yaşlı değildir, fosilleşmiş topraklar ise Arkeen'e kadar geriye korunmuştur.
Toplu olarak Yer’in
toprak kütlesine pedosfer denir. Pedosfer, litosfer, hidrosfer, atmosfer ve
biyosfer ile arayüz oluşturur. Toprağın dört önemli işlevi vardır; bunlar, sırasıyla
toprağı ve özelliklerini değiştirir:
·
Bitki büyümesi için bir ortam olarak
·
Su depolama, tedarik ve arıtma aracı olarak
· Yer atmosferinin değiştiricisi olarak
· Organizmalar için bir yaşam alanı olarak
Toprak biliminin iki temel çalışma dalı vardır: edafoloji ve pedoloji. Edafoloji, toprağın canlılar üzerindeki etkisini inceler. Pedoloji, toprakların doğal ortamlarında oluşumu, tanımlanması (morfolojisi) ve sınıflandırılmasına odaklanır. Mühendislik açısından toprak, Ay'da ve diğer gök cisimlerinde bulunabilen, ana kayanın üzerinde bulunan diğer gevşek malzemeleri de içeren daha geniş regolit kavramına dahil edilir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Soil
8 Aralık 2024
GERİ (doğal kaynaklar)
