Toprak esnekliği, bir toprağın istikrarsızlaştırıcı etkilere karşı direnme veya sağlıklı durumunu geri kazanma yeteneğini ifade eder. Bu, çevresel dayanıklılık kavramının bir alt kümesidir. İlgili bir terim olan toprak direnci, toprağın değişikliklere direnme kabiliyetini veya toprağın herhangi bir ekim veya yönetim değişikliğinden sonra ne ölçüde toparlanacağını ifade eder. Bu terim, toprak esnekliğinden farklıdır; çünkü direnç, rahatsızlığa karşı koymanın doğal kapasitesidir, esneklik ise rahatsızlıktan sonra toparlanma kapasitesidir.
Genel bakış
Toprak esnekliğine (veya dayanıklılığına)
ilk olarak binlerce yıl süren sürekli bir süreç olan toprak oluşumu ve gelişimi
(pedogenez) açısından bakılmalıdır; bu, insanların bu kadar yoğun bir şekilde
kullandığı, değiştirdiği ve doğrudan toprağa bağımlı olduğu kısa süreyi, kapsam
içine koyar. Pedogenez beş faktörün sonucudur: İlk ikisi pasif olan ve toprağın
kütlesine ve konumuna katkıda bulunan ana materyal ve topografyadır; sonraki
ikisi toprak oluşumunda aktif olan ve enerjiyi sağlayan iklim ve biyosferdir.
Sonuncusu ise zamandır.
Çevresel bir değişim veya
şok, toprak oluşumundaki aktif faktörlerdir. Ancak, zaman içinde değişiklikler
önemli olmuştur:
·
Milyonlarca yıl boyunca toprak, oksijenin
tamamen yokluğu ve toprak elementlerinin azaltıcı bir çevredeki buna bağlı
davranışı ve 420 milyon yıl önce özellikle karasal bitki örtüsü olmak üzere
yaşamın kurulması dahil, değişen atmosferik koşullara dayanmıştır.
·
On bin yıl boyunca ve son buzul çağının
ardından, ortalama iklim nispeten sabit kalsa da toprak, uzun süreli ıslaklıkla,
kurulukla ve yangınlarla karşı karşıya kaldı.
Eğer toprak dayanıklı
olmasaydı, geçmişteki etkiler karşısında bugün kendisinden beklediğimiz doğal
ve ticari hizmetleri destekleyecek durumda olmazdı. Peki toprağın esnekliğinden
ne bekliyoruz?
·
Sabit mi yoksa gelişen bir durum mu? Toprağın
sabit kalmasını, şu anda olduğu gibi aynı çevresel ve ticari hizmetleri
sağlamaya devam etmesini mi bekliyoruz; yeni bir denge kurmasını mı?
·
Bu ne kadar sürer? Toprakların ne kadar süre
'dayanmasını' veya uyum sağlamasını bekliyoruz ve pedolojik zaman konusunda
gerçekçi miyiz?
https://en.wikipedia.org/wiki/Soil_resilience
9 Aralık 2024
GERİ (doğal kaynaklar)
