Titreşimli Değişken Yıldızlar (pulsating variable stars)

Titreşimli yıldızlar şişer ve büzülür; bu olaylar parlaklıklarını ve spektrumunu etkiler. Titreşimler radyal olabilir: bu durumda yıldızın tamamı bir bütün olarak genişler ve büzülür; radyal olmayabilir: bu durumda yıldızın bir kısmı genişlerken diğer kısmı büzülür.

Titreşimin türüne ve yıldızdaki konumuna bağlı olarak, yıldızın periyodunu belirleyen doğal veya temel bir frekans vardır. Yıldızlar ayrıca daha kısa bir periyoda karşılık gelen daha yüksek bir frekans olan harmonik veya yüksek tonda titreşebilirler.

Titreşimli değişen yıldızların bazen iyi tanımlanmış tek bir periyodu vardır, ancak çoğu zaman birden fazla frekansla eş zamanlı olarak titreşirler; ayrı girişim periyotlarını belirlemek için karmaşık analizler gerekir. Bazı durumlarda, titreşimlerin tanımlanmış bir frekansı yoktur, bu da stokastik olarak adlandırılan rastgele bir değişime neden olur. Pulsasyonlarını kullanarak yıldız içlerinin incelenmesi, ‘asterosismoloji’ olarak bilinir.

Bir titreşimin genişleme fazı, yüksek opaklığa sahip malzeme tarafından iç enerji akışının bloke edilmesi neden olur, ancak bu, görünür titreşimler oluşturmak için yıldızın belirli bir derinliğinde gerçekleşmelidir. Genleşme bir konvektif bölgenin altında meydana gelirse, yüzeyde herhangi bir değişiklik görülmeyecektir. Genleşme yüzeye çok yakın bir yerde meydana gelirse, geriyükleme kuvveti bir titreşim oluşturamayacak kadar zayıf olacaktır.

Bir titreşimin büzülme fazı oluşturulurken geriyükleme kuvveti, titreşim bir yıldızın derinliklerinde dejenere olmayan bir katmanda meydana gelirse, basınç olabilir; buna akustik veya basınç titreşimi modu denir (kısaca p-mod). Diğer durumlarda, geriyükleme kuvveti gravitedir; buna g-modu denir. Titreşimli değişen yıldızlar tipik olarak bu modlardan sadece birinde titreşir.

Titreşimli Değişken Yıldızlar:

1. Cepheidler ve cepheid-benzeri değişkenler

2. Klasik Cepheid (veya delta Cephei) değişkenler

3. Type II Cepheidler

4. RR Lyrae değişkenler

5. Delta Scuti değişkenler

6. SX Phoenicis değişkenler

7. Hızlı osilasyonlu Ap değişkenler

8. Uzun periyotlu değişkenler

9. Mira değişkenler

10. Yarıdüzenli değişkenler

11. Yavaş düzensiz değişkenler

12. Uzun ikincil periyotlu değişkenler

13. Beta Cephei değişkenler

14. Yavaş titreşen B-tip yıldızlar

15. Çok hızlı titreşen sıcak (alt cüce B) yılzızlar

16. PV Teleskopi değişkenler

17. RV Tauri değişkenler

18. Alpha Cygni değişkenler

19. Gamma Doradus değişkenler

20. Titreşen beyaz cüceler

21. Solar-benzeri osilasyonlar

22. BLAP (Blue Large-Amplitude Pulsator) değişkenler


Yayınlanmış kataloglardan alınan bilinen titreşimli değişken yıldızlar, türleri temsil eden semboller ve renklerle birlikte gözlemsel CaMD'ye yerleştirilir (CaMD: colour-absolute magnitude diagram). Gri renkli arka plan noktaları, örnek boyutunu, sönmeyi ve kızarmayı sınırlayan paralaks (ϖ > 1 mas) üzerinde daha katı bir kısıtlamaya sahip nesnelerin bir referans alt kümesini belirtir. GBP ölçümlerinin göreli kesinliği koşulu, düşük-kütleli ana-dizi yıldızlarının ve kırmızı süperdevlerin dağılımlarında yapay kesintiler gösterir. (https://www.aanda.org/articles/aa/full_html/2019/03/aa33304-18/F3.html)

 

https://en.wikipedia.org/wiki/Variable_star#Pulsating_variable

22 Mart 2022

 

GERİ (astronomik obje)
GERİ (basit bedenler)
GERİ (intrinsik değişken)
GERİ (astronomik cisim)