Teknirenk (technicolor)

Standart modelle ilgili sorunların çözülebilmesi için Standart Model Ötesi (BSM) denilen modellemeler ortaya atılmıştır; ekstra boyutlar, süpersimetri ve minimal süpersimetrik standart model (MSSM), teknirenk, sicim teorisi, kompozitlik ve büyük birleşik teori (GUT) genel örneklerdir. Teknirenk teorileri, elektrozayıf ayar (gauge) simetri kırılmasını ve W, Z bozonların kütle edinme mekanizmasını ele alan modellerdir. İlk teknirenk teorileri, güçlü nükleer kuvvetin ‘renk’ teorisi olan kuantum kromodinamiğine (QCD) göre modellendirilmiştir.

Teknirenk modelleri, gözlenen fenomenleri açıklamak için temel Higgs bozonlarını tanıtmak yerine, yeni gauge etkileşimleri yoluyla W ve Z bozonları için dinamik olarak kütleler oluşturmak için ileri sürüldü. Bu etkileşimler çok yüksek enerjilerde asimptotik olarak serbest olmasına rağmen, deneysel olarak incelenen düşük enerjilerde güçlü ve sınırlayıcı (ve dolayısıyla gözlemlenemez) hale gelmelidir. Bu dinamik yaklaşım doğaldır ve kuantum önemsizliği ve standart modelin hiyerarşi probleminden uzak durur. Bununla birlikte, 2012'de CERN LHC'de Higgs bozonu keşfedildiğinden, orijinal modeller büyük ölçüde göz ardı edilir. Yine de, Higgs bozonunun bileşik bir durumu olması olasılığı devam etmektedir.

Kuark ve lepton kütleleri üretmek için teknirenk veya kompozit Higgs modellerinin ilave ayar etkileşimleriyle ‘genişletilmesi’ gerekir. Özellikle QCD üzerinde modellendiğinde, genişletilmiş teknirenk, çeşni-değiştiren nötral akım ve hassas elektrozayıf ölçümleri üzerindeki deneysel kısıtlamalar dikkate alınarak incelendi. Ancak teknirenk veya kompozit Higgs bozonları için partikül dinamiklerinin spesifik uzantıları hâlâ bilinmemektedir.

Çok sayıda teknik araştırma, bu zorlukların bazılarından kaçınmak için QCD dışındaki güçlü etkileşimli ölçme teorilerini keşfetmeye odaklanmaktadır. Özellikle aktif bir çerçeve, spontan kiral simetri kırılması için gerekli olan değerin hemen üzerinde bir güçlü kızılötesi sabit noktanın neden olduğu uyumlu davranış sergileyen ‘walking’ tekniktir; bunun, meydana gelip gelemeyeceği ve hassas elektrozayıf ölçümler ile uyumlu olup olmadığı incelenmektedir.

Büyük Hadron Çarpıştırıcısı'ndaki deneyler, elektrozayıf simetri kırılmasından sorumlu olan mekanizmayı (Higgs bozonu, kütlesi ~125 GeV/c2) keşfetti; ancak, böyle bir partikül teknirek modeller tarafından genel olarak öngörülmemektedir. Bununla birlikte, Higgs bozonu, Bardeen-Hill-Lindner teorisinde olduğu gibi üst ve antiüst kuarklardan oluşan kompozit bir durum olabilir. Kompozit Higgs modelleri genellikle üst kuark kızılötesi sabit nokta ile çözülür ve üstrenk gibi son derece yüksek enerjilerde yeni bir dinamik gerektirebilir.

Teknirenkte, başka bir şey kuark ve lepton kütleleri üretmelidir. Temel skalerlerin kullanılmasından kaçınan tek doğal olasılık, teknifermiyonların kuarklara ve leptonlara bağlanmasına izin vermek için GTC'yi genişletmektir. Bu bağlantı, genişlemiş grubun ayar bozonları tarafından uyarılır. Bu durumda, kuarkların ve leptonların aynı gösterimlerde yaşadığı büyük bir ‘genişletilmiş teknirenk’ (ETC) ölçme grubu GETC GTC ortaya çıkar. (GTC: teknirenk ayar grubu.)

 (a) teknirenk Feynman diyagramı, (b) Kuarklar ve leptonlar ve (c) teknipionlar için ETC (extended technicolor) kütlelerin üretim grafikleri (noktalı çizgi masif ETC ayar bozonunu gösteriyor)


https://en.wikipedia.org/wiki/Technicolor_(physics)

11 Mart 2020


GERİ (standart model; teoriler birleşecek mi??)