Stokiyometri, kimyasal reaksiyonların öncesinde, sırasında ve sonrasında reaktanların ve ürünlerin ağırlıkları arasındaki ilişkidir.
Stokiyometri, reaktanların toplam kütlesinin ürünlerin toplam
kütlesine eşit olduğu kütlenin korunumu yasasına dayanır; bu, reaktanların ve
ürünlerin miktarları arasındaki ilişkilerin tipik olarak pozitif tamsayılardan
oluşan bir oran oluşturduğu anlayışına yol açar; yani, reaktanların ayrı ayrı miktarları
biliniyorsa ürünün miktarının hesaplanabileceği anlamına gelir. Tersine, eğer
bir reaktanın bilinen bir miktarı varsa ve ürünlerin miktarı ampirik olarak
belirlenebiliyorsa, diğer reaktanların miktarı da hesaplanabilir. Bu durum Şekilde
gösterilmektedir.
Dengede denklem:
Burada bir molekül metan, iki molekül oksijen gazıyla reaksiyona
girerek bir molekül karbondioksit ve iki molekül su verir. Bu özel kimyasal
denklem tam yanmanın bir örneğidir. Stokiyometri bu niceliksel ilişkileri ölçer;
belirli bir reaksiyonda üretilen veya ihtiyaç duyulan ürün ve reaktanların
miktarını belirlemek için kullanılır. Kimyasal reaksiyonlara katılan maddeler
arasındaki niceliksel ilişkilerin tanımlanmasına reaksiyon stokiyometrisi
denir. Yukarıdaki örnekte reaksiyon stokiyometrisi, karbondioksit ve su
oluşturmak üzere reaksiyona giren metan ve oksijen miktarları arasındaki
ilişkiyi ölçer.
Mollerin atom ağırlıklarıyla iyi bilinen ilişkisi nedeniyle stokiyometriyle
elde edilen oranlar, dengeli bir denklemle tanımlanan bir reaksiyonda ağırlık
bazında miktarları belirlemek için kullanılabilir. Buna kompozisyon
stokiyometrisi denir.
Gaz stokiyometrisi, gazların bilinen bir sıcaklık, basınç ve hacimde
olduğu ve ideal gazlar olarak kabul edilebildiği gazları içeren reaksiyonlarla
ilgilenir. Gazlar için hacim oranı, ideal gaz yasasına göre aynıdır, ancak tek
bir reaksiyonun kütle oranının reaktanların ve ürünlerin moleküler
kütlelerinden hesaplanması gerekir. Pratikte izotopların varlığı nedeniyle,
kütle oranı hesaplanırken moleküler kütleler yerine molar kütleler kullanılır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Stoichiometry
21 Eylül 2023
