Solunum sistemi (veya, solunum cihazı, havalandırma sistemi), hayvanlarda ve bitkilerde gaz değişimi için kullanılan belirli organ ve yapılardan oluşan biyolojik bir sistemdir. Bunu sağlayan anatomi ve fizyoloji, organizmanın büyüklüğüne, yaşadığı çevreye ve evrimsel geçmişine bağlı olarak büyük ölçüde değişiklik gösterir. Kara hayvanlarında solunum yüzeyi akciğerlerin astarı olarak içselleştirilmiştir.
Akciğerlerde
gaz değişimi milyonlarca küçük hava kesesinde gerçekleşir; memelilerde ve
sürüngenlerde bunlara alveol, kuşlarda ise atriyum denir. Bu mikroskobik hava
kesecikleri,
·
çok zengin bir kan kaynağına sahiptir ve bu
sayede havanın kanla yakın temasını sağlar
·
en büyüğü göğsün ortasında iki ana bronşa
ayrılan trakea olan bir hava yolu sistemi veya içi boş tüpler aracılığıyla dış
ortamla iletişim kurar
·
akciğerlere girerek giderek daha dar olan
sekonder ve tersiyer bronşlara, oradan da çok sayıda küçük tüpe, bronşiyollere
ayrılır.
Kuşlarda
bronşiyollere parabronş adı verilir. Genellikle memelilerde mikroskobik
alveollere ve kuşlarda kulakçıklara açılan bronşiyoller veya parabronşlardır. Havanın,
solunum kaslarını içeren solunum süreci yoluyla ortamdan alveollere veya
kulakçıklara pompalanması gerekir.
Balıkların
çoğunda ve diğer bazı suda yaşayan hayvanlarda (hem omurgalılar hem de
omurgasızlar), solunum sistemi, kısmen veya tamamen dış organlar olan ve sulu
ortamda yıkanan solungaçlardan oluşur. Bu su çeşitli aktif veya pasif yollarla
solungaçların üzerinden akar. Gaz değişimi, ince veya çok düz filamentlerden ve
lamellerden oluşan, oldukça geniş bir yüzey alanına sahip, yüksek derecede
damarlanmış dokuyu suya maruz bırakan solungaçlarda gerçekleşir.
Böcekler
gibi diğer hayvanlarda ise çok basit anatomik özelliklere sahip solunum
sistemleri bulunur ve amfibilerde gaz alışverişinde deri bile hayati bir rol
oynar. Bitkilerin de solunum sistemleri vardır ancak gaz değişiminin yönü
hayvanlardakinin tersi olabilir. Bitkilerde solunum sistemi, bitkinin çeşitli
yerlerinde bulunan stomalar gibi anatomik özellikleri içerir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Respiratory_system
26
haziran 2024
GERİ (biyoloji)
