Sert uyumsuzluk, sert determinizm gibi, özgür irade konusunda bir tür şüpheciliktir. 'Sert uyumsuzluk', Derk Pereboom tarafından hem determinizmin hem de belirsizliğin özgür iradeye ve ahlaki sorumluluğa sahip olmakla bağdaşmadığı görüşünü belirtmek için kullanılan bir terimdir.
Sert
determinist gibi, sert uyumsuzluk da determinizm, doğru olsaydı özgür iradeye
sahip olmamızın dışlanacağını savunur. Fakat Pereboom, kararlarımız belirsiz olaylar
olsaydı özgür iradenin de engelleneceğini savunuyor. Ona göre özgür irade,
ahlaki sorumluluğun ‘hakkaniyet’ yönü için gerekli olan eylemdeki kontroldür —
ahlaksız eylemler için suçlanmayı veya cezalandırılmayı ve ahlaki açıdan örnek
eylemler için övülmeyi veya ödüllendirilmeyi hak etmemiz içindir. Yani, kararlarımız
belirsiz olaylar olsaydı, bunların ortaya çıkmasının, gereken şekilde failin
kontrolünde olmayacağını iddia ediyor.
Özgür
irade olasılığı, madde olarak aracıların (dolayısıyla yalnızca olaylarda rolü
olduğu için değil) nedensel olarak bunu yapmaya kararlı olmadan eylemlere neden
olabileceği özgürlükçü fail nedenselliğidir. Pereboom, ampirik sebeplerden dolayı
bu tür aracı nedenler olmamızın olası olmadığını ve sonuç olarak özgür iradeden
yoksun olmamızın muhtemel olduğunu savunuyor.
https://en.wikipedia.org/wiki/Incompatibilism#Hard_incompatibilism
13 Kasım 2023
GERİ (felsefe, TABLO)
