Sanitasyon, temiz içme suyu ve insan dışkısı ve kanalizasyonun arıtılması ve bertaraf edilmesiyle ilgili halk sağlığı koşullarını ifade eder. Ellerin sabunla yıkanması gibi, insanların dışkıyla temasını önlemek de sanitasyonun bir parçasıdır.
Sanitasyon sistemleri
hastalıkların özellikle fekal-oral yolla bulaşmasını engelleyecek temiz bir
ortam sağlayarak insan sağlığını korumayı amaçlamaktadır. Örneğin, çocuklarda
yetersiz beslenmenin ve büyüme geriliğinin ana nedeni olan ishal, yeterli
sanitasyon yoluyla azaltılabilir.
Ascariasis (bir tür
bağırsak kurdu enfeksiyonu veya helmintiazis), kolera, hepatit, çocuk felci,
şistozomiyaz ve trahom gibi düşük sanitasyon düzeylerine sahip topluluklarda
kolayca bulaşan birçok başka hastalık da vardır.
Bir dizi sanitasyon
teknolojisi ve yaklaşımı mevcuttur. Bazı örnekler topluluk öncülüğünde toplam
sanitasyon, konteyner bazlı sanitasyon, ekolojik sanitasyon, acil durum
sanitasyonu, çevresel sanitasyon, yerinde sanitasyon ve sürdürülebilir
sanitasyondur.
Sanitasyon sistemi,
insan dışkısının ve atık suyun yakalanmasını, depolanmasını, taşınmasını,
arıtılmasını ve bertaraf edilmesini veya yeniden kullanılmasını içerir.
Sanitasyon sistemindeki yeniden kullanım faaliyetleri, dışkı ve atık sudaki
besinlere, suya, enerjiye veya organik maddelere odaklanabilir. Buna 'temizlik
değer zinciri' veya 'temizlik ekonomisi' denir. Sanitasyon zincirinin herhangi
bir aşamasında bir sanitasyon teknolojisinin temizlenmesinden, bakımından,
çalıştırılmasından veya boşaltılmasından sorumlu kişilere 'sanitasyon
çalışanları' denir.
Ülkeler içinde veya
ülkeler arasında sanitasyon hizmet seviyelerini karşılaştırmak için çeşitli
sanitasyon 'seviyeleri' kullanılmaktadır. Ortak İzleme Programı'nın 2016
yılında belirlediği sanitasyon merdiveni, açık dışkılamadan başlayıp,
'iyileştirilmemiş', 'sınırlı', 'temel' terimleriyle yukarı doğru ilerliyor ve
en üst seviyesi 'güvenli bir şekilde yönetiliyor'dur. Bu özellikle gelişmekte
olan ülkeler için geçerlidir.
İnsan Su ve Sanitasyon
Hakkı, 2010 yılında Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu tarafından tanındı.
Sanitasyon, küresel bir kalkınma önceliği ve Sürdürülebilir Kalkınma Hedefi
6'nın konusudur. JMP tarafından 2017 yılında yapılan tahmin, şu anda 4.5 milyar
insanın güvenli bir şekilde yönetilen sanitasyona sahip olmadığını belirtiyor.
Sanitasyona erişimin olmaması sadece halk sağlığı üzerinde değil, aynı zamanda
insan onuru ve kişisel güvenlik üzerinde de bir etkiye sahiptir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Sanitation
8 Ocak 2025
GERİ (doğal kaynaklar)
