Protist (protist)

Bir protist veya protoktist, hayvan, kara bitkisi veya mantar olmayan herhangi bir ökaryotik organizmadır. Protistler doğal bir grup veya dal oluşturmazlar, ancak son ökaryotik ortak atadan evrimleşen birkaç bağımsız sınıfın polifiletik bir grubudur.

Protistler tarihsel olarak Protista veya Protoctista olarak bilinen ayrı bir taksonomik krallık olarak görülüyordu. Filogenetik analiz ve elektron mikroskobu çalışmalarının ortaya çıkmasıyla birlikte Protista'nın resmi bir takson olarak kullanımı yavaş yavaş terk edildi. Modern sınıflandırmalarda protistler, Archaeplastida (kara bitkilerini içeren fotoototroflar), SAR, Obazoa (mantarları ve hayvanları içerir), Amoebozoa ve Excavata gibi süper gruplar adı verilen birkaç ökaryotik sınıfa yayılır.

Protistler, aşırı habitatlar da dahil olmak üzere tüm ortamlarda son derece büyük bir genetik ve ekolojik çeşitliliği temsil eder. Diğer tüm ökaryotlardan daha büyük olan çeşitlilikleri, yalnızca son yıllarda çevresel DNA'nın incelenmesiyle keşfedildi ve hala tam olarak tanımlanma sürecindedir. Biyojeokimyasal döngülerin ve trofik ağların önemli bileşenleri olarak tüm ekosistemlerde bulunurlar.

Serbest yaşayan algler, amipler ve cıvık küfler gibi bağımsız olarak birçok kez evrimleşen çeşitli formlarda veya önemli parazitler olarak bol miktarda ve her yerde bulunurlar. Birlikte hayvanlarınkini iki katına çıkaran miktarda biyokütle oluştururlar. Bazen bunları birleştirerek (miksotrofide) çeşitli beslenme türleri (fototrofi, fagotrofi veya osmotrofi gibi) sergilerler. Çok hücreli hayvanlarda, mantarlarda veya kara bitkilerinde bulunmayan benzersiz adaptasyonlar sunarlar. Protistlerin incelenmesine protistoloji denir.


Wikimedia Commons'taki görsellerden oluşan protist örnekleri

Red algae: Kırmızı algler veya Rhodophyta, ökaryotik alglerin en eski gruplarından birini oluşturur.
Kelp: Kelpler, Laminariales sırasını oluşturan büyük kahverengi algler veya yosunlardır.
Ciliate Siliatlar, silia adı verilen saç benzeri organellerin varlığıyla karakterize edilen bir alveolat grubudur.
Golden alga: Chrysophyceae, çoğunlukla tatlı sularda bulunan büyük bir alg grubudur.
Dinoflagellate: Dinoflagellatlar, Dinoflagellata filumunu oluşturan tek hücreli ökaryotların monofiletik bir grubudur ve genellikle protist olarak kabul edilir.
Metamonad: Metamonadlar, kamçılı amitokondriat mikroskobik ökaryotların büyük bir grubudur.
Amoeba: Genellikle amoeboid olarak adlandırılan bir amip, esas olarak psödopodları uzatarak ve geri çekerek şeklini değiştirme yeteneğine sahip bir tür hücre veya tek hücreli organizmadır.
Slime mold: Slime mold (balçık küfü), Stramenopiles, Rhizaria, Discoba, Amoebozoa ve Holomycota sınıflarındaki ilgisiz ökaryotik organizmaların polifiletik topluluğuna verilen resmi olmayan bir addır.

 

https://en.wikipedia.org/wiki/Protist

14 Haziran 2024

 

GERİ (biyoloji)